Sim Vireak Blog (Cambodians write about and for Cambodia): March 2023

Friday, March 24, 2023

Life-threatening reforms conducted by Prime Minister Hun Sen

Opinion, Khmer Times, 24 March 2023 (Link)

In an unprepared speech at the launching event of the Public Financial Management Reform Program Phase 4 on 20 March 2023, Prime Minister Hun Sen recalled the reforms that he undertook in the 1980s, which were nothing less than life-threatening.

By this, he meant to say that it was not only about the threat to his political life but also his own physical existence.

He recalled how his life was so fragile and vulnerable when he stood out to propose daring reforms during the extremely volatile and dangerous situation. Nonetheless, he was still inclined to initiating reform for his sheer belief—and later became his governance mantra—that “ke tumrong keu ros, min ke tumrong keu slab”, meaning “to reform is to survive; without reform means death”.

He explained that there were three life-threatening reforms he undertook during the 1980s.

Firstly, the internal political reform. He was the early figure to push for negotiation and peaceful dialogue to put an end to Cambodian conflict. Unfortunately, Cambodian leadership back then was full of “neak tor suu” or “struggle fighters”, and no one was ready for the concept of negotiation. Everyone only talked about fighting to win.

The most troublesome factor was that in his premiership his own defence minister and foreign minister were not supportive of the talk. Therefore, he needed to change these two ministers to push forward his peace talk initiative.

Of course, the reform was undertaken when internal understanding and consensus were not fully on board, and such situation was extremely dangerous for the country and government that were just emerging from war.

He also thanked the French government for providing platform and hosting the negotiation between the then Prince Norodom Sihanouk and himself at Fère-en-Tardenois, a village northeast of Paris, in December 1987.

The historical event was remembered as the early impetus for the culmination into what we all know as the Paris Peace Agreements in 1991.

Secondly, on economic reform. The immediate task for the government that was just emerging from the genocidal Pol Pot regime was to save the lives of the people.

He recalled that in those times, 20 families only had two cows as their means of agricultural production. Now people are complaining about traffic jams for having too many cars on the street.

In the 1980s, no one had a clue of what privatization mean but Prime Minister Hun Sen was instrumental in introducing land privatization reform, and later market economic concepts.

This daring move was made when Vietnam was still conducting cooperative economics. He recalled that in those times there were no less than 100,000 Vietnamese troops in Cambodia.

While he was constantly being accused as Vietnamese puppet, he needed to make justice to Vietnam on the fact that Vietnam was in Cambodia to oust Pol Pot’s butchers, and that it did not interfere in the domestic undertaking of Cambodian government.

As the prime minister, he had all the freedom to conduct political reform as mentioned above, as well as economic reform. Cambodia’s self-determination was fully respected by Vietnam as compared to the current situation in which he is being threatened and intimidated each time he makes important decision.

Thirdly, on possible sanction from the Soviet Union. Only the Soviet Union and socialist countries supported the lifeline of Cambodian people, who were the remaining survivors from Pol Pot’s devastating genocide.

His government undertook reforms well before Soviet’s Perestroika and Glasnost. Soviet Union could easily cut off the lifeline support to Cambodia considering Prime Minister Hun Sen’s unconventional reforms.

But the Soviet Union did not do so. Soviet’s tolerance did pave the way for this daring political and economic reforms. And Prime Minister Hun Sen was in gratitude for the Soviet Union’s big heart even until today.

All in all, he was trying to encourage the next generations not to fear reforms because the reforms we are doing today, nothing is life-threatening like the reforms he undertook in the 1980s. He was trying to institute the important governance mantra to the next generation public servants, which is “to reform is to survive; without reform means death”.

Thursday, March 9, 2023

ការគ្រប់គ្រងរដ្ឋជាក់ស្តែង មិនស្រួលដូចទ្រឹស្តីនោះទេ

ការការពារសេចក្តីសុខរបស់ប្រជាពលរដ្ឋជាង១០លាននាក់ មិនងាយដូចការនិយាយតែលើបបូរមាត់នោះទេ។ យើងម្នាក់ៗអាចនិយាយដោយស្រួលនូវឧត្តមគតិ ឬទស្សនៈឧត្តុង្គឧត្តមផ្សេងៗ ដែលយើងរៀនតាមសៀវភៅ។ ប៉ុន្តែ ក្នុងការគ្រប់គ្រងរដ្ឋជាក់ស្តែង វាមិនងាយស្រួលនោះឡើយ។ សួរថា តើយើងធ្លាប់គ្រប់គ្រងស្ថាប័នមនុស្ស១០នាក់ ២០នាក់ ១០០នាក់ដែរឬទេ? តើវាពិបាកយ៉ាងម៉េចដែរ? នរណាៗក៏ដឹងពីបញ្ហាដែរ ប៉ុន្តែ មិនមែនប្រាកដថាមានដំណោះស្រាយនោះទេ ហើយរឹតតែពិបាករកប្រតិបត្តិករជាក់ស្តែង ព្រោះសម្បូរតែអ្នកលើកទ្រឹស្តីប៉ុណ្ណោះ។

លោក ហេនរី ឃីសស៊ីនជើ (Henry Kissinger) ជាអ្នកទទួលពានរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាព ប៉ុន្តែ គ្រប់គ្នាស្គាល់គាត់ថា ជាអ្នកនៅពីក្រោយការទំលាក់គ្រាប់បែកជាង២លានតោននៅកម្ពុជា។ លោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា (Barrack Obama) គឺជាអ្នកមានវោហារសាស្ត្រពេញដោយឧត្តមគតិយ៉ាងខ្ពង់ខ្ពស់ ហើយទទួលបានណូបែលសន្តិភាពដែរ ប៉ុន្តែ យើងមិនបានឃើញគាត់កសាងសន្តិភាពអ្វីនោះឡើយ នៅក្នុងការគ្រប់គ្រងរបស់គាត់។

ពិតណាស់ថា យើងត្រូវយកទ្រឹស្តីសៀវភៅមកធ្វើជាជំនួយនៃការពិចារណាថ្លឹងថ្លែង ប៉ុន្តែ ទន្ទឹមនឹងនេះ យើងក៏ត្រូវព្យាយាមប្រៀបធៀបខ្លួន និងដាក់ខ្លួននៅក្នុងស្ថានភាពគ្រប់គ្រងជាក់ស្តែងផង។

កម្ពុជាធ្វើការសម្រេចចិត្តសំខាន់ ២ទាក់ទងនឹងរឿងក្តីលោក កឹម សុខា

វិភាគសង្គម, ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍, ថ្ងៃទី៩ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ (តំណភ្ជាប់)

កម្ពុជាបានធ្វើការសម្រេចចិត្តសំខាន់ ២ លើមាគ៌ាជាតិរបស់ខ្លួនទាក់ទងនឹងការផ្តន្ទាទោសលោក កឹម សុខា ដាក់ពន្ធនាគាររយៈពេល ២៧ ឆ្នាំ ដោយឃុំខ្លួនក្នុងផ្ទះ ពីបទក្បត់ជាតិ និងសមគំនិតជាមួយបរទេស។

ទី១ កម្ពុជាបានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា ប្រជាជាតិនេះបានជ្រើសរើសយកការកសាងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដោយសន្តិវិធីជាជម្រើសរបស់ខ្លួននៅក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងប្រកបដោយសង្គតិភាព ដើម្បីកសាងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្សដូចដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ខ្លួន។

សម្រាប់មជ្ឈដ្ឋានខ្លះគេអាចពិចារណាថា ការកាត់ទោសនេះ គឺជាការបញ្ចប់នៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។ ប៉ុន្តែ បើក្រឡេកមើលប្រវត្តិសាស្ត្រនៃការកសាងជាតិរបស់កម្ពុជាព្រឹត្តិការណ៍នេះ គឺគ្រាន់តែជាចំណុចមួយនៃពេលវេលា ដែលកម្ពុជាបានគូសបញ្ជាក់ពីសិទ្ធិស្វ័យសម្រេច និងការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ខ្លួន អំពីជម្រើសនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលខ្លួនចង់កសាងនៅកម្ពុជា។

ប្រាកដណាស់កម្ពុជាមិនជ្រើសយកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលរំជើបរំជួលប្រថុចប្រថំភ្លាមៗ ហិង្សា និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបែបអាត្មានិយមដែលសេរីភាពបុគ្គលត្រូវបានគោរពបូជា និងលើកតម្កើងខ្ពស់ហួសហេតុលើសពីសន្តិភាព ស្ថិរភាព និងភាពសុខដុមក្នុងសង្គមនោះឡើយ។ នេះ គឺជាបរិបទចម្លែកខ្លាំងណាស់នៅពេលដែលសិទ្ធិបុគ្គលក្នុងការកាន់កាប់កាំភ្លើង បែរជាមានសារៈសំខាន់ជាងការការពារអាយុជីវិត របស់កុមារទៅទៀតនោះ។ បរិបទបែបនេះ គឺពិបាករកយល់មិនបាន នៅពេលដែលសេរីភាពបុគ្គល និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យត្រូវបានគេផ្តល់អាទិភាពខ្ពស់ហួសសន្តិភាពដោយមិនគិតគូរសូម្បីដល់សិទ្ធិរស់រានមានជីវិតរបស់ប្រជាជន។

តើលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមានន័យអ្វីទៅសម្រាប់ប្រទេសដែលធ្លាក់ក្នុងសង្គ្រាមដែលគ្មានទីបញ្ចប់? ជីវិតរបស់ប្រជាជនគឺជាសិទ្ធិដ៏ពិសិដ្ឋបំផុតនៃសិទ្ធិមនុស្ស។

ការប៉ុនប៉ងធ្វើរដ្ឋប្រហារ ការបំផ្លិចបំផ្លាញរដ្ឋាភិបាល និងសន្តិសុខសាធារណៈ គឺសុទ្ធតែទទួលបានការឆ្លើយតបយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់នៅគ្រប់ប្រទេស។ ជាឧទាហរណ៍ក្នុងខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២២ ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ បានបង្ក្រាបផែនការធ្វើរដ្ឋប្រហារដោយបើកការវាយឆ្មក់ដ៏ធំបំផុតមិនធ្លាប់មាននៅទូទាំងប្រទេសផង ហើយថែមទាំងនៅក្នុងប្រទេសអូទ្រីស និងអ៊ីតាលីទៀត។ អាល្លឺម៉ង់បានប្រើប្រាស់មន្ត្រីអនុវត្តច្បាប់ជាង ៣ ពាន់នាក់ ដើម្បីធ្វើការងារនេះ ហើយបានឆែកឆេរជាង ១៥០ កន្លែង និងបានចាប់ខ្លួនមនុស្ស ២៥ នាក់។

ក្នុងខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០១៦ ជាលទ្ធផលនៃការប៉ុនប៉ងធ្វើរដ្ឋប្រហារក្នុងពេលតែ ១ យប់ មនុស្សជាច្រើនត្រូវបានសម្លាប់នៅក្នុងប្រទេសតួកគី និងមានជាង ១ ៤០០ នាក់បានរងរបួស។ ទន្ទឹមនឹងនេះរដ្ឋាភិបាលបានចាប់ខ្លួនមនុស្សប្រមាណ ៦ ០០០ នាក់ រួមទាំងមន្ត្រីយោធាជាន់ខ្ពស់ និងចៅក្រមផងដែរ។ បើធៀបនឹងករណីខាងលើចំណាត់ការរបស់អាជ្ញាធរកម្ពុជាក្នុងការទប់ស្កាត់បដិវត្តន៍ពណ៌ដែលបានគ្រោងទុកជាមុន ហាក់មានភាពស្ងប់ស្ងាត់ជាង។

ពោល គឺគ្មានអំពើហិង្សា គ្មានការធ្វើទារុណកម្ម និងគ្មានការបង្ហូរឈាម។

គ្រប់ទិដ្ឋភាពសិទ្ធិមនុស្សត្រូវបានគេគោរពយ៉ាងតឹងរ៉ឹង។

ជាឧទាហរណ៍ សិទ្ធិរបស់ជនត្រូវចោទត្រូវបានធានាយ៉ាងពេញលេញរួមទាំងសិទ្ធិទទួលបានមេធាវី ការអនុញ្ញាតឱ្យមានការសង្កេតការណ៍ក្នុងការកាត់ក្តី និងការពិចារណាលើការថែទាំសុខភាព។ នៅកម្ពុជាអ្នកការទូតបរទេសថែមទាំងត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យចូលរួមសង្កេតសវនាការដែលមានសរុបចំនួន ៦៦ លើក ចាប់ពីថ្ងៃទី ១៥ ខែមករា ឆ្នាំ ២០២០ រហូតដល់ថ្ងៃទី ២១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២២។

បើនៅប្រទេសថៃវិញ នៅខែមេសា ឆ្នាំ ២០១៩ ក្រសួងការបរទេសថៃបានតវ៉ាចំពោះស្ថានទូតបស្ចិមប្រទេសដោយចោទប្រកាន់ពួកគេពីបទរំលោភច្បាប់ការទូត នៅពេលដែលពួកគេបានចូលរួមស្តាប់សវនាការតុលាការទាក់ទងនឹងអ្នកនយោបាយថៃ ១ រូប ដែលរងបទចោទពីការបះបោរ។

ឧក្រិដ្ឋកម្មក្បត់ជាតិ ការឃុបឃិតជាមួយអំណាចបរទេស ការបំផ្លិចបំផ្លាញរដ្ឋាភិបាល និងសន្តិសុខសាធារណៈស្ថិតក្នុងចំណោមប្រភេទឧក្រិដ្ឋកម្មធ្ងន់ធ្ងរបំផុតមួយ។ ប្រទេសកម្ពុជា បានអនុវត្តយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់នូវច្បាប់របស់ខ្លួនក្នុងការការពារសណ្តាប់ធ្នាប់នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ហើយនៅក្នុងដំណើរការទាំងនេះ កម្ពុជាបានអនុវត្តយ៉ាងតឹងរ៉ឹងនូវកាតព្វកិច្ច និងនីតិវិធីសិទ្ធិមនុស្ស។ សកម្មភាពទាំងនេះបានប្រាប់បញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា កម្ពុជាបានជ្រើសរើសយកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលផ្អែកលើគោលការណ៍នីតិរដ្ឋ។ គណបក្ស និងតួអង្គនយោបាយទាំងអស់ត្រូវក្រើនរំឭកខ្លួនឯងជានិច្ច អំពីកាតព្វកិច្ចក្នុងការការពារសន្តិភាពស្ថិរភាព និងភាពសុខដុមរមនានៅក្នុងសង្គម នៅពេលដែលពួកគេចង់លើកស្ទួយលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្សក្រោមរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់កម្ពុជា។ នេះគឺជាជម្រើសរបស់កម្ពុជា។

ទី២ កម្ពុជាបានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា កម្ពុជាបដិសេធដាច់ខាតចំពោះអន្តរាគមន៍ និងការជ្រៀតជ្រែកពីបរទេសក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់កម្ពុជា។ ក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៤ សិង្ហបុរីបានកាត់ទោស Michael Fay ដែលជាក្មេងជំទង់ជនជាតិអាមេរិកឱ្យជាប់គុក និងវាយដោយរំពាត់ពីបទបំផ្លិចបំផ្លាញ និងចោរកម្ម។ ប្រធានាធិបតីនៅពេលនោះ លោក Bill Clinton បានស្នើសុំឱ្យមានការលើកលែងទោសធ្វើឱ្យសិង្ហបុរីពិបាកសម្រេចចិត្ត។

«ម្យ៉ាងយើងត្រូវតែឈរលើគោលការណ៍នីតិរដ្ឋ។ ...ហើយម្យ៉ាងវិញទៀត ប្រសិនបើយើងបានផ្តល់ការលើកលែងទោសយើងនឹងមិនធ្វើឱ្យទំនាក់ទំនងរបស់យើងជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកប្រសើរឡើងនោះទេ ពីព្រោះយើងនឹងត្រូវបានគេមើលឃើញថា រដ្ឋរណបរបស់អាមេរិក» អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី Goh Chok Tong បាននិយាយបែបនេះ នៅពេលដែលគាត់រំឭកពីព្រឹត្តិការណ៍ដែលបានធ្វើឱ្យទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំង ២ ស្ថិតក្នុងភាពតានតឹង។

អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី Lee Kuan Yew បាននិយាយចំៗថា «សង្គមអាមេរិក គឺជាអ្នកមានបំផុតនិងរីកចម្រើនបំផុតនៅក្នុងពិភពលោក ប៉ុន្តែប្រទេសនេះគ្មានសុវត្ថិភាព និងសន្តិភាពទេ។ ប្រសិនបើអ្នកចូលចិត្តបែបនេះ នោះគឺជារឿងរបស់អ្នក ប៉ុន្តែនេះមិនមែនជាមាគ៌ាដែលយើងជ្រើសយកនោះទេ។ ពួកគេតែងតែនិយាយអំពីសិទ្ធិមនុស្ស។ ខ្ញុំគិតថា វាគ្រាន់តែជាពាក្យស្លោកដ៏ងាយស្រួលមួយប៉ុណ្ណោះ»។ យោងតាមលោក Goh Chok Tong ក្នុងឆ្នាំ ២០០២ លោកប្រធានាធិបតី Clinton បាននិយាយទៅកាន់គាត់ថា «អ្នកគួរតែវាយគាត់ (Michael Fay) ឱ្យបានច្រើនជាងនេះ» ហើយបានបន្ថែមថា ឪពុករបស់ Fay គួរតែវាយប្រដៅកូនគាត់តាំងពីមុនយូរមកហើយ។ នេះគឺជាការសម្រេចចិត្តដ៏លំបាកមួយសម្រាប់សិង្ហបុរីនៅពេលដែលប្រទេសមួយត្រូវបដិសេធការជ្រៀតជ្រែកពីបរទេសក្នុងការប្រតិបត្តិនីតិរដ្ឋរបស់ខ្លួន។

ប៉ុន្តែករណីលោក កឹម សុខា គឺពិបាកជាងនេះឆ្ងាយណាស់។ នេះមិនមែនជាករណីដែលក្មេងអាមេរិកមករញ៉េរញ៉ៃបំផ្លាញសួនច្បារសិង្ហបុរីនោះទេ ប៉ុន្តែវាជាករណីដែលអ្នកនយោបាយខ្មែរបានមកកកូរកកាយនយោបាយកម្ពុជាដោយមានការគាំទ្រពីអំណាចបរទេស។ លោក កឹម សុខា ជាអ្នកនិយាយខ្លួនឯងប្រកបដោយមោទនភាព។ គាត់បានរំឭកពីសកម្មភាពទាំងឡាយរបស់គាត់ ដើម្បីទទួលបានទំនុកចិត្តផ្នែកនយោបាយបន្ថែមទៀតពីអ្នកគាំទ្ររបស់គាត់ ប៉ុន្តែអ្វីដែលគាត់និយាយបានក្លាយជាភ័ស្តុតាងដាក់បន្ទុកទៅលើរូបគាត់ពីបទក្បត់ជាតិ និងការឃុបឃិតជាមួយបរទេស។ គ្មាននរណាម្នាក់បានធ្វើទារុណកម្មគាត់ឱ្យសារភាពទេ ហើយក៏គ្មាននរណាម្នាក់បានបង្ខំគាត់ឱ្យនិយាយអំពីផែនការរយៈពេលវែងរបស់គាត់ ដើម្បីផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលតាមរយៈបដិវត្តន៍ពណ៌ដោយមានការគាំទ្រពីអំណាចបរទេសនោះដែរ។

ករណីនេះ ប្រៀបដូចជាករណីដែលមានអ្នកនយោបាយអាមេរិកមានសញ្ជាតិរុស្ស៊ីម្នាក់ បាននិងកំពុងព្យាយាមឈរឈ្មោះធ្វើជាប្រធានាធិបតីនៅអាមេរិកដោយអះអាងថា គាត់មានរូបមន្តល្អក្នុងការជួសជុលលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរបស់អាមេរិក។ តើអាមេរិកនឹងដោះស្រាយដោយរបៀបណាចំពោះអ្នកនយោបាយដែលគ្រប់គ្រងដោយបរទេសបែបនេះនៅក្នុងប្រទេសរបស់ខ្លួន?

ការបដិសេធការជ្រៀតជ្រែកពីបរទេសមិនមែនជារឿងងាយស្រួលនោះទេសម្រាប់រដ្ឋតូចៗ។ ការគំរាមកំហែង ការបង្ខិតបង្ខំ ការបំភិតបំភ័យ និងការដាក់ទណ្ឌកម្មឯកតោភាគី គឺជាផលវិបាកដែលអាចព្យាករបាន។

ប៉ុន្តែកម្ពុជានៅតែនិយាយថាទេ ចំពោះការជ្រៀតជ្រែកពីបរទេសក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្លួន ហើយជ្រើសរើសការអនុវត្តច្បាប់របស់ខ្លួនយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់។ ប្រសិនបើការដាក់ទណ្ឌកម្មពីបរទេសកើតចេញពីការខិតខំរក្សាសុខសន្តិភាពក្នុងស្រុក ហើយពានរង្វាន់សិទ្ធិមនុស្សត្រូវបានគេផ្តល់ឱ្យពីបរទេស ដោយធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សន្តិភាព និងស្ថិរភាពក្នុងស្រុក កម្ពុជានឹងជ្រើសរើសយកសន្តិភាពក្នុងស្រុក និងអធិបតេយ្យភាពរបស់ខ្លួន។

ថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ខ្ពស់កម្ពុជាបានស្តាប់ស៊ាំត្រចៀកទៅហើយពីការដាក់ទណ្ឌកម្មពីបស្ចិមប្រទេសដោយសារតែពួកគាត់ធ្លាប់ឆ្លងកាត់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចដ៏អយុត្តិធម៌រយៈពេល ១២ ឆ្នាំ ពីឆ្នាំ ១៩៧៩ ដល់ឆ្នាំ ១៩៩៣ នៅពេលដែលពលរដ្ឋខ្មែរដែលនៅរស់រានមានជីវិតទាំងអស់ទើបតែងើបចេញពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍ប៉ុលពត។ ពួកគាត់ គឺជាមនុស្សដែលធន់ និងប្រកបដោយមោទនភាពដែលបានចូលរួមចំណែកដឹកនាំប្រទេសប្រែក្លាយប្រទេសពីសង្គ្រាមទៅជាសន្តិភាព និងពីសន្តិភាពទៅរកភាពរីកចម្រើនរុងរឿង។

ពួកគាត់ គឺជាជំនាន់ដែលមានជំនឿថា អន្តរាគមន៍ពីបរទេសគឺជាមូលហេតុចម្បងមួយសម្រាប់សោកនាដកម្មរបស់កម្ពុជាដែលបានបន្សល់ទុកស្លាកស្នាមរបួសដែលអាចមើលឃើញរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះដូចជាគ្រាប់មីនសំណល់យុទ្ធភណ្ឌមិនទាន់ផ្ទុះ និងសំណល់ឥទ្ធិពលពីសារធាតុពុលគីមីពណ៌ទឹកក្រូច (Agent Orange)។

បទពិសោធន៍របស់ពួកគាត់បានប្រាប់ពួកគាត់ថា កុំឱ្យព្រលែងបាត់សន្តិភាព ឯករាជ្យ និងអធិបតេយ្យភាពឱ្យសោះ។ កម្ពុជានឹងក្តាប់ជោគវាសនារបស់ខ្លួនដោយដៃរបស់ខ្លួន។ កម្ពុជាជ្រើសរើសលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដោយសន្តិវិធី ឈរលើគោលការណ៍នីតិរដ្ឋ និងដោយការគោរពពេញលេញចំពោះសន្តិភាព និងស្ថិរភាព។

សិទ្ធិស្វ័យសម្រេចរបស់កម្ពុជា ត្រូវតែទទួលបានការគោរព។

Tuesday, March 7, 2023

Cambodia makes its own way in Kem Sokha case

Opinion, Asia Times, 7 March 2023 (Link)

The sentencing of an opposition figure for treason sends a message that foreign interference will be rejected.

Cambodia made two important choices on its national trajectory considering the recent sentencing of Kem Sokha to 27 years of house arrest on charges of treason and conspiracy with a foreign power.

First, it made clear that Cambodia chose peaceful democratization in its consistent endeavor to build a multiparty liberal democracy as enshrined in its constitution.

Some may observe the sentence as the end of democracy. But looking at Cambodia’s history of nation-building, the event was just a point of time in which Cambodia confirmed its self-determination on what kind of democracy it intends to build.

Surely, Cambodia does not opt for agitating, abrupt, violent and selfish democracy in which individual freedom is cherished and sanctified more than peace, stability, and social harmony.

The context is strange when the individual right to possess a gun is so much more important than the protection of children’s lives. The context is beyond comprehensible when individual freedom and democracy is being prioritized so much more than peace even at the sacrifice of the people’s right to life.

What does democracy mean for countries fallen into wars that see no end? The right to life is the most sacred human right of all.

Attempted coups, sabotage of government and public security are responded to firmly in every country. For instance, in December 2022, Germany suppressed a coup plot by launching one of its biggest ever raids, nationwide and beyond (in Austria and Italy), involving 3,000 officers, searching 150 properties and arresting 25 people in total.

In July 2016, scores of people were killed in Turkey and more than 1,400 wounded as a result of an attempted coup. Meanwhile, the government arrested some 6,000 people, including high-ranking soldiers and judges.

Compared with the above cases, Cambodian authorities’ actions in containing a planned color revolution have been rather calm. No violence, no torture, no bloodshed.

All human-rights aspects have been observed strictly. For instance, the rights of criminal defendants were fully guaranteed, including the right to a lawyer, permission for observation of the trials, and health-care consideration. In Cambodia, foreign diplomats were even allowed to observe the 66 hearings held from January 15, 2020, until December 21, 2022.

In contrast, in April 2019, Thailand’s Foreign Ministry protested against Western embassies accusing it of breaching protocol when the latter witnessed court proceedings of a Thai politician charged with sedition.

The crime of treason, conspiracy with foreign powers, sabotage of government and public security are among the most severe types of crimes.

Cambodia firmly implemented its law in protecting constitutional order, and in the process has strictly observed human-rights obligations and protocols.

These actions clearly show that Cambodia has chosen democracy based on the rule of law. All political parties and actors must remind themselves of obligations to protect peace, stability and social harmony in their promotion of multi-party liberal democracy under the constitution.

This is Cambodia’s choice.

The second choice Cambodia made in the Kem Sokha case was to make clear that it strongly rejects foreign intervention and interference in domestic affairs.

In 1994, Singapore sentenced Michael Fay, an American teenager, to jail and caning for vandalism and theft. Then-US president Bill Clinton requested clemency, putting Singapore in a dilemma.

Recalling how the event strained US-Singapore relations, former prime minister Goh Chok Tong noted, “On the one hand, we need to stand firm on the rule of law..… On the other hand, had we granted clemency, we would not have done our relationship with the US a favor, because we would be seen to be a client state of the US.”

The late prime minister Lee Kuan Yew put it more bluntly: “The American society is the richest and most prosperous in the world, but it is hardly safe and peaceful. If you like it that way, that is your problem. But that is not the path we choose. They always talk about human rights. I think it is just a convenient slogan.”

According to Goh, in 2002 Clinton said to him, “You should have caned him more,” and added that Fay’s father should also have caned him earlier.

This was a tough decision for Singapore when the country needed to reject foreign interference in executing its rule of law.

But Kem Sokha’s case was much tougher. This is not a case where an American kid messed up a Singapore park, but it was a case where a Cambodian politician stirred up domestic politics with support from foreign powers. Kem Sokha said so himself proudly, that his activities were meant to gain more political confidence from his supporters.

No one tortured him to make him confess; and no one forced him to speak about his long-term plots to overthrow the Hun Sen government through a color revolution with support from foreign powers.

This is like having a Russian-American politician trying to run for president in the US, claiming that he has a good formula to fix America’s democracy. How would the Americans handle a foreign-controlled politician in their homeland?

Rejecting foreign interference is no easy feat for small states. Threats, coercion, intimidation and unilateral sanctions are foreseeable consequences.

But Cambodia still says no to foreign interference in its domestic affairs, and has chosen to implement its laws firmly.

If foreign sanction results from maintaining domestic peace, and the foreign trophy of human rights is given only at the expense of domestic peace and stability, Cambodia would choose domestic peace and sovereignty.

Senior Cambodian leaders are rather tone-deaf about sanctions from Western nations because they experienced unjust economic sanctions for 12 years, from 1979 until 1993, after survivors emerged from the genocidal Pol Pot regime. They are resilient and proud people who have contributed to turning the country from war to peace, and from peace to prosperity.

They are the generation who believed that foreign intervention had been one of the major causes of Cambodia’s tragedy that had left scars that can be seen even until today, like landmines and unexploded remnants of wars (UXO) as well as the toxic Agent Orange legacy.

Their experiences tell them not to let go of peace, independence and sovereignty. Cambodia will hold on tight of its own destiny with its own hands.

Cambodia chose a peaceful democratization process based on the rule of law and with full respect to peace and stability. Its self-determination shall be respected.

Thursday, March 2, 2023

ការអះអាងថា អាណិកជនខ្មែរទាំងអស់សុទ្ធតែស្អប់រាជរដ្ឋាភិបាលគឺប្រាសចាកពីការពិត

វិភាគសង្គម, ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍, ថ្ងៃទី២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ (តំណភ្ជាប់)

អាណិកជនខ្មែរដែលគាំទ្រសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ក៏មានសិទ្ធិបញ្ចេញសំឡេងស្មើគ្នាដូចនឹងអ្នកប្រឆំាងដែរ។

នៅថ្ងៃទី ២៣ ខែកុម្ភៈ ទស្សនាវដ្តី The Diplomat បានចេញផ្សាយអត្ថបទសរសេរដោយលោក David Whitehouse ក្រោមចំណងជើងថា “អូស្ត្រាលីចាត់វិធានការតឹងរ៉ឹងចំពោះការគំរាមកំហែងរបស់រដ្ឋាភិបាលបរទេសទៅលើអាណិកជនកម្ពុជា និងរ្វ៉ាន់ដា” (“Australia Gets Tough on Foreign Government Intimidation of Cambodian, Rwandan Diasporas.”)។

អត្ថបទនេះបានចោទរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាថា បានគំរាមកំហែងសហគមន៍អាណិកជនខ្មែរ ដើម្បីបិទខ្ទប់សំឡេងប្រឆាំង និងការរៃអង្គាសលុយដើម្បីចលនាប្រឆាំង។

ប៉ុន្តែការអះអាងបែបនេះ គឺខ្វះភាពសត្យានុម័ត និងមិនយុត្តិធម៌ចំពោះស្ថានភាពជាក់ស្តែងនៃនយោបាយកម្ពុជា។

អ្នកនិពន្ធបានតាំងខ្លួនថា ជាអ្នកចូលរួមតាក់តែងសៀវភៅជីវប្រវត្តិរបស់មេដឹកនាំចលនាប្រឆាំងគឺលោកសម រង្ស៊ី ដែលជាបុគ្គលនយោបាយដ៏ចម្រូងចម្រាស១រូប។

ស្ទីលនយោបាយ និងវិធីសាស្ត្រទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍របស់លោក សម រង្ស៊ី គឺតែងតែផ្អែកលើការកេងប្រវ័ញ្ចលើព្រំដែននៃសិទ្ធិសេរីភាព និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។

ថ្មីៗនេះ បន្ថែមលើករណីដែលមានកន្លងមក គាត់បានធ្វើការវាយប្រហារដោយប្រមាថសាជាថ្មី ចំពោះអង្គព្រះមហាក្សត្រ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដែលជាបុគ្គលសាធារណៈដែលមិនអាចរំលោភបំពានបានឡើយនៅក្រោមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។

បើប្រៀបធៀបទៅ នេះគឺដូចជាការដែលអ្នកនយោបាយអូស្ត្រាលីម្នាក់ បានធ្វើការវាយប្រហារជាសាធារណៈប៉ះពាល់ដល់សេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់មហាក្សត្រី អេលីហ្សាប៊ែត ទី២ អ៊ីចឹង (សូមបញ្ជាក់ថា អតីតមហាក្សត្រី អេលីហ្សាប៊ែត ក៏មានតួនាទីជាប្រមុខរដ្ឋរបស់អូស្ត្រាលីផងដែរ)។

លោក សម រង្ស៊ី ក៏បានធ្វើការចោទប្រកាន់ជាច្រើនថា សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន នៅពីក្រោយករណីធ្វើឃាតផ្សេងៗ។ ជាថ្មីម្តងទៀត ការចោទប្រកាន់បែបនេះ គឺប្រៀបបីដូចជាការដែលអ្នកនយោបាយអូស្ត្រាលីចោទថា មហាក្សត្រី អេលីហ្សាប៊ែត នៅពីក្រោយការធ្វើឃាតព្រះនាងដៃអាណា (Diana) អ៊ីចឹងដែរ។

ដូច្នេះ ស្ទីលនយោបាយរបស់លោក សម រង្ស៊ី មានលក្ខណៈចម្រូងចម្រាសខ្លាំងណាស់ ហើយគាត់តែងតែលាក់ខ្លួនពួនអាត្មានៅពីក្រោយលេសនៃសិទ្ធិ និងសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ។

ដូច្នេះសាធារណជនគួរតែអាចថ្លឹងថ្លែងបានអំពីកង្វះខាតភាពសត្យានុម័តនៃអត្ថបទរបស់លោកWhitehouse នៅពេលដែលស្មេររូបនេះ បានភ្ជាប់ខ្លួនទៅនឹងបុគ្គលនយោបាយដ៏ចម្រូងចម្រាសនិងជ្រុលនិយមបែបនេះ។

ទី២អត្ថបទនេះបានលើកទឹកចិត្តដល់វប្បធម៌នយោបាយជ្រុលនិយមដែលអាចបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់គោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ និងទំនាក់ទំនងរវាងរដ្ឋនឹងរដ្ឋ។

យោងតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ ប្រសិនបើគេទទួលស្គាល់សិទ្ធិរបស់អាណិកជនខ្មែរ ក្នុងការគាំទ្រក្រុមប្រឆាំងវាក៏ជាការត្រឹមត្រូវនិងយុត្តិធម៌ផងដែរសម្រាប់អាណិកជនខ្មែរ ក្នុងការអនុវត្តសិទ្ធិគាំទ្ររាជរដ្ឋាភិបាលជាប់ឆ្នោតរបស់កម្ពុជា។

ការចោទប្រកាន់ថា រាជរដ្ឋាភិបាលបានបំភិតបំភ័យសហគមន៍អាណិកជនខ្មែរគឺមិនត្រឹមត្រូវនោះឡើយ។
តាមពិតអាណិកជនដែលគាំទ្ររាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលកំពុងកាន់អំណាចទៅវិញទេ ដែលបានទទួលរងការគាបសង្កត់ប្រមាថមាក់ងាយ និងរើសអើង។

ការគំរាមកំហែងចុងក្រោយនេះ គឺធ្វើឡើងនៅសហរដ្ឋអាមេរិក ដោយគំរាមថា អ្នកដែលគាំទ្រគណបក្សប្រជាជន អាចនឹងត្រូវដកហូតសញ្ជាតិអាមេរិក ដកសិទ្ធិស្នាក់នៅ ហើយអាចនឹងត្រូវគេបញ្ជូនត្រឡប់ទៅកម្ពុជាវិញ។

ទិដ្ឋភាពប្រឆាំងរបស់អាណិកជនបានថមថយហើយ។ ថ្មីៗនេះអាណិកជនខ្មែរកាន់តែមានទំនុកចិត្តគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការចូលរួមក្នុងព្រឹត្តិការណ៍សាធារណៈ និងបង្ហាញពីការគាំទ្ររបស់ពួកគេចំពោះរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។

វាបានក្លាយជារឿងធម្មតាទៅហើយ ដែលសម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន តែងតែជួបប្រជុំសំណេះសំណាល ដោយមានការចូលរួម និងស្វាគមន៍ពីសំណាក់អាណិកជនខ្មែររាប់ពាន់នាក់ នៅក្រៅប្រទេស តួយ៉ាងដូចជានៅទីក្រុងហ្សឺណែវ ក្នុងខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៩ នៅទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនឌីស៊ី និងទីក្រុងហ្ស៊ូរិច (Zurich) ក្នុងខែឧសភា ឆ្នាំ ២០២២ និងចុងក្រោយបំផុតនៅទីក្រុងប្រ៊ុចសែលក្នុងខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២២។

ការកើនឡើងនៃការបញ្ចេញមតិជាសាធារណៈរបស់អាណិកជនខ្មែរសម្តែងការគាំទ្រចំពោះរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា គឺជាទិដ្ឋភាពទូទៅនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលប្រជាពលរដ្ឋអាចអនុវត្តសេរីភាពនយោបាយរបស់ខ្លួន។

ការអះអាងថា អាណិកជនខ្មែរទាំងអស់សុទ្ធតែមាននិន្នាការប្រឆាំងរាជរដ្ឋាភិបាល គឺជាការនិយាយហួសហេតុ ដោយគ្មានភាពសត្យានុម័ត។

បើពិនិត្យលើទិដ្ឋភាពទំនាក់ទំនងអន្តររដ្ឋវិញ ការលើកទឹកចិត្តឱ្យមានចលនានយោបាយប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលរបស់ប្រទេសមួយផ្សេងទៀត គឺមានលក្ខណៈរសើបខ្លាំងណាស់។ ប្រការនេះអនុញ្ញាតឱ្យមានការបំពាននិងលូកដៃជ្រៀតជ្រែកក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់រដ្ឋមួយផ្សេងទៀត ដោយប្រើលេសលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាពនយោបាយ។

យើងបានដឹងឮនូវរឿងរ៉ាវជាច្រើន នៅពេលដែលសហរដ្ឋអាមេរិកបានសង្ស័យថា មានឥទ្ធិពលរបស់រុស្ស៊ីនៅក្នុងទម្រង់នយោបាយខ្ពស់បំផុតរបស់ខ្លួន ពោលគឺនៅក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានាធិបតី។ប្រទេសអូស្ត្រាលីក៏បានចាត់វិធានការផ្ទាល់ខ្លួន ដើម្បីទប់ស្កាត់កុំឱ្យមានឥទ្ធិពលរបស់ចិននៅក្នុងនយោបាយក្នុងស្រុករបស់ខ្លួនដែរ។

យោងតាមសន្ធិសញ្ញា Westphalia ដែលជាមូលដ្ឋានគ្រឹះសម្រាប់ទំនៀមទម្លាប់និងបទដ្ឋាននៃទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិរដ្ឋទាំងឡាយត្រូវគោរពតាមគោលការណ៍សំខាន់ៗចំនួន៤ គឺសិទ្ធិស្វ័យសម្រេចរបស់ជាតិសាសន៍នីមួយៗ,ការប្រើប្រាស់ការទូតក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះ,ការរួមរស់ដោយសន្តិភាពក្នុងចំណោមរដ្ឋអធិបតេយ្យ,និងការមិនជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់រដ្ឋអធិបតេយ្យដទៃទៀត។

ប៉ុន្តែ នៅក្នុងការអនុវត្តជាក់ស្តែងគឺមិនដូចទ្រឹស្តីទាំងស្រុងនោះទេ។ បើគិតទៅ វាហាក់ដូចជាការពោលរបស់កវីនិពន្ធអក្សរសិល្ប៍បែបនយោបាយរបស់អង់គ្លេសលោក George Orwell នៅក្នុងរឿង “កសិដ្ឋានសត្វ” (Animal Farm) ចេញផ្សាយក្នុងឆ្នាំ១៩៤៥ ដែលបានពោលថា "សត្វទាំងអស់គឺស្មើគ្នា ប៉ុន្តែសត្វខ្លះគឺវាស្មើគ្នាលើសពីសត្វដទៃ"។

យើងសង្កេតឃើញមានករណីជាច្រើននៃការអនុវត្តក្រៅដែនយុត្តាធិការ និងក្រៅដែនអធិបតេយ្យរបស់រដ្ឋមួយចំនួន ដែលបំពានដល់កិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់រដ្ឋផ្សេងទៀត។ ប្រទេសខ្លះប្រើអំណាចសភានិងនីតិប្រតិបត្តិដើម្បីដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច និងការទូតដើម្បីជ្រៀតជ្រែកចូលក្នុងនយោបាយក្នុងស្រុករបស់រដ្ឋដទៃទៀតដែលភាគច្រើនជារដ្ឋទន់ខ្សោយ។

រដ្ឋទាំងអស់គួរតែប្រុងប្រយ័ត្នក្នុងការបែងចែកឱ្យដាច់រវាងការលើកទឹកចិត្តសេរីភាពនយោបាយនិងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពីការលើកទឹកចិត្តវប្បធម៌នយោបាយជ្រុលនិយម។

ទោះបីជាគេយល់ថា ខ្លួនឯងជាអ្នកនយោបាយល្អប៉ុនណាក៏ដោយ គ្មានអ្នកនយោបាយក្នុងប្រទេសណាមួយ អាចរួចខ្លួនពីការស្អប់ពីសំណាក់បុគ្គល ដែលមានគំនិតនយោបាយផ្សេងគ្នានោះឡើយ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ការបញ្ចេញមតិ និងសេរីភាពនយោបាយទាំងអស់ ត្រូវធ្វើឡើងស្របតាមច្បាប់ និងដោយគោរពសេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់បុគ្គល។

គ្មាននរណាម្នាក់អាចបញ្ឈប់អាណិកជនខ្មែរ ដែលមាននិន្នាការប្រឆាំង មិនឱ្យពួកគាត់សម្តែងទស្សនៈផ្ទុយពីរាជរដ្ឋាភិបាល និងការមិនគាំទ្រចំពោះថ្នាក់ដឹកនាំកម្ពុជាបានឡើយ។ ដូចគ្នាដែរអាណិកជនខ្មែរដែលមានទស្សនៈនយោបាយខុសពីក្រុមប្រឆាំង ក៏មិនត្រូវទទួលរងការរារាំងណាមួយ ចំពោះការអនុវត្តសិទ្ធិនយោបាយ និងការបញ្ចេញមតិរបស់ខ្លួនក្នុងការគាំទ្ររាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដែរ។

នេះ គឺជាគោលការណ៍ស្នូលនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលត្រូវតែគោរពប្រតិបត្តិដោយយុត្តិធម៌ និងស្មើភាពដោយគ្មានការរើសអើង៕

Wednesday, March 1, 2023

Cambodian diaspora’s opposition ‘consensus’ misrepresented

Opinion, Asia Times, 1 March 2023 (Link)

Hun Sen’s expatriate supporters have as much right to be heard as his opponents

On February 23, The Diplomat published an article written by David Whitehouse titled “Australia Gets Tough on Foreign Government Intimidation of Cambodian, Rwandan Diasporas.”

The article accused the Cambodian government of intimidating members of the Cambodian diaspora to stifle dissenting voices and fundraising.

However, the argument lacks a fair and objective assessment of Cambodian politics.

The author identified himself as co-author of the autobiography of Cambodian opposition leader Sam Rainsy, who is a very controversial political figure.

Sam Rainsy exploits the borderline of freedom and democracy as means for his political style and self-expression. Just recently, he added up his multiple accounts of verbal assaults against the Cambodian king, who is an inviolable public figure under the constitution. This is akin to an Australian politician making a public attack against the dignity of the late Queen Elizabeth II.

He made several accusations that Prime Minister Hun Sen is behind various assassination cases. This is again like an Australian politician accusing Queen Elizabeth of masterminding an assassination of Diana, Princess of Wales.

This is how problematic his political style is under the guise of freedom of expression.

Therefore, Whitehouse’s association with such a controversial and extremist political figure should be enough to arouse caution when evaluating the objectivity of his article.

Second, the article encourages an extremist political culture that could be harmful to democratic principles and inter-state relations.

According to democratic principles, if it is a recognizable right of the Cambodian diaspora to support an opposition group, it is also right and fair for anyone to support the elected government of Cambodia.

Accusing the government of intimidating and harassing diaspora communities is erroneous.

In fact, it is members of the diaspora who support the Cambodian government and the ruling Cambodian People’s Party (CPP) who have been suppressed, humiliated and discriminated.

The latest threats made in the United States are that those who support the CPP could have their American citizenship and resident rights revoked, and may be repatriated back to Cambodia.

The landscape has changed. Recently, members of the diaspora gained enough confidence to join public events and express their support for Cambodian government, and it has become commonplace for Hun Sen to conduct meetings with thousands of Cambodians overseas, such as in Geneva in July 2019, Washington and Zurich in May 2022, and the latest one in Brussels in December.

The increase of public expression of support from the Cambodian diaspora toward the government speaks to the practice of democracy in which people can exercise political freedom.

Claiming that the whole Cambodian diaspora supports the opposition is far-fetched and lacks objectivity.

On inter-state relations, encouraging anti-government political movements against another state is politically sensitive. This allows intrusion and meddling in the internal affairs of another state under the guise of democracy, human rights and political freedom.

Stories abound that the US has suspected Russian influence in its highest form of politics, the presidential election. Australia also took actions to prevent Chinese influence within its domestic politics.

According to the Westphalia Treaty, which is the cornerstone for customary practice and norms of international relations, states shall abide by four important principles, namely national self-determination, the resort to diplomacy in resolving conflicts, peaceful coexistence among sovereign states, and non-interference in the internal affairs of other sovereign states.

But the real practice is rather different. To borrow George Orwell’s quote, it seems that “all animals are equal, but some animals are more equal than others.”

There are multiple occurrences of extrajudicial and extraterritorial practice of some states that intrude the internal affairs of other states. Some states use their parliamentary and executive powers to impose economic and diplomatic sanctions to meddle in domestic politics of other states, mostly weaker ones.

All states should be cautious in differentiating between the encouragement of political freedom and democracy, and the encouragement of extreme political culture.

No politicians of any country, no matter how good they perceive themselves to be, can totally exempt themselves from hatred by people who have different political opinions. Nonetheless, all expression of political freedom should be made in accordance with the law and with respect for the dignity of the person.

No one can stop the opposition diaspora from having unfavorable views against Cambodian leaders. Likewise, no Cambodian diaspora should be prevented from expressing different political opinions from the opposition groups.

This is the core principle of democracy, which should be observed and applied fairly and equally without discrimination.