“Shenzhen Dream”, the Cambodian Version? (Part 3)

 Opinion, Khmer Times, 28 April 2023 (Link)

“Will Cambodia achieve its Shenzhen dream?”

There is no silver bullet to sustainable development and industrialization.

In fact, there have been many attempts to emulate Shenzhen. For instance, Indonesian President Suharto visited Shenzhen in 1990 and wanted to re-create similar SEZ in Batam island to take advantage of its proximity with Singapore just like the case in which Shenzhen had prospered owing largely to Hong Kong. But the project did not take off well as anticipated.

Shenzhen was created when China was relatively less developed. With limited resources at its disposal, China could not afford to spread them everywhere across the country. China decided to focus the scarce resources to the development of Shenzhen SEZ, along with other three SEZs, namely Zhuhai, Shantou and Xiamen to create success stories that can stimulate other areas in China, and to spread, share and link the development results with surrounding areas. Even among the four SEZs, the successes have been uneven.

The 40 years of efforts are difficult to replicate. But replication is not totally impossible either.

What we can clearly say is that the Shenzhen model too had to face trials and errors, or like what the Chinese saying that goes, “cross the river by feeling the stones”.

Shenzhen development is “gradual and adaptative” experiment but not that without a proper planning. For example, in different versions of Shenzhen master plans, the government has changed the so-called “strategic emerging industries” in accordance with the gradual development of Shenzhen in the global value chain.

The Shenzhen government has played a strong role as supporter rather than regulators of private sector. It has invested in infrastructure, facilities, and initiated activities to support boosting of entrepreneurship. This kind of investment on facilities is not attractive to private sector as the latter is more profit-oriented but it is important for the country’s long-term industrialization.

Indeed, even if the motive is noble but this is not without risk for the government either. Public investment needs a lot of capital. For example, if Cambodia wishes to build virtual universities like in Shenzhen, how do we make sure that universities agree to set up their satellite campus in Sihanoukville? How do we make sure that Sihanoukville would have many companies to create strong demand for those graduates? What if the construction is completed, and there are no talents coming to Sihanoukville due to lack​ of attractive jobs?

“Gradual and adaptative” approach is probably the rule of thumb.

High cost adventure should be avoided.

For the government side, even if we could have a perfect master plan, implementation is totally a different issue to dwell on. Coordination across ministries and different layers of implementing agencies is a realistic challenge for every government in the world. Mobilizing national momentum towards specific direction requires robust budget commitment, clear terms of reference for implementing agencies in different layers, and most of all a powerful institution with supporting human resources to drive the implementation process.

Beside an active and supportive government, private sector also has their special role to play which is to take the lead in terms of business and technological innovation. The question is how much Cambodia can enlarge the “homegrown contents” when Preah Sihanouk Province will be linked much stronger with the global value chain. Do we have good local companies to support the SEZ eco-systems? Do we have human resources with enough skills as required by the companies? How much Cambodia can supply homegrown materials into the global value chain by utilizing Sihanoukville as exit point?

Lastly, people’s perception and mindset are important. Could Cambodia re-create the “gold rush” investment climate? Can our people fully adopt the “time is money” mentality and would be willing to work until late at night like young people in Shenzhen, sacrificing their many long public holidays?

The reverse engineering of Shenzhen may require a whole-of-government approach to develop Preah Sihanouk Province into becoming a real growth locomotive and strong economic pole to the maximum of its potentials. To that end, we should avoid having over-expectation, but we should not diminish our dreams too much that we can no longer have dreams either.

Those dreams need to be planned, and constantly revised and adapted according to new realities.

Maybe in the future Cambodian people can also go to the moon. Why not? This is a Cambodian dream.

សុបិនរបស់កម្ពុជាឆ្ពោះទៅរកទីក្រុងសិនជិន? (ភាគទី ៣)

លិខិតមិត្តអ្នកអាន, ខ្មែរថាមស៍, ២៧ មេសា ២០២៣ (តំណភ្ជាប់)

“តើសុបិន​របស់​កម្ពុជាឆ្ពោះទៅ​រកក្រុងសិនជិនអាចទទួលជោគជ័យ​ដែរឬទេ?”

ពិតជាគ្មានដាវទិព្វ ឬ​វេទមន្ត ដែលអាចសម្រេចគ្រប់រឿងរ៉ាវនោះឡើយ នៅក្នុងដំណើរការអភិវឌ្ឍ និងឧស្សាហូបនីយកម្ម។

ជាការពិត មានការប៉ុនប៉ងជាច្រើនដើម្បីយកតម្រាប់តាម​ទីក្រុងសិនជិន។ ជាឧទាហរណ៍ ប្រធានាធិបតីឥណ្ឌូនេស៊ី ស៊ូហារតូ​ បានទៅទស្សនាទីក្រុងសិនជិន​ ក្នុងឆ្នាំ ១៩៩០ ហើយគាត់​ចង់បង្កើតតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសស្រដៀងគ្នានេះនៅកោះ Batam ដើម្បីទាញយកអត្ថប្រយោជន៍ពីចំងាយភូមិសាស្ត្រជិតបង្កើយជាមួយប្រទេសសិង្ហបុរី ប្រៀបបីដូចជាករណី​ដែល​ទីក្រុងសិនជិន បាន​លូតលាស់ដោយសារទីក្រុង​ហុងកុង​។ ប៉ុន្តែ​គម្រោង​នេះ​មិន​បាន​ដំណើរការ​ល្អ​ដូច​ការ​រំពឹង​ទុក​នោះ​ទេ។

ទីក្រុងសិនជិន​ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅពេលដែលប្រទេសចិនមានការអភិវឌ្ឍតិចតួច។ ជាមួយនឹងធនធានមានកម្រិត ប្រទេសចិន​មិន​អាច​យកធនធានទៅ​ចែករាយប៉ាយ​​នៅ​គ្រប់តំបន់បានឡើយ។​ ប្រទេសចិនបានសម្រេចចិត្តប្រមូលផ្តុំ​ធនធានដែលកំពុងតែខ្វះខាត យក​ទៅផ្ចុងផ្តើម​ការអភិវឌ្ឍតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសសិនជិន​ រួមជាមួយនឹងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសចំនួនបីផ្សេងទៀតគឺ​ជូហៃ (Zhuhai), សានថូវ (Shantou) និង សែមិន (Xiamen) ដើម្បីបង្កើតជាគម្រូជោគជ័យ​ដល់តំបន់ផ្សេងទៀតផង និង​អាចចែករំលែក សាយភាយ​ និងតភ្ជាប់​ផលពីការរីកចម្រើននោះទៅតំបន់ជុំ​វិញផង​។ សូម្បីតែក្នុងចំណោមតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសទាំងបួនក៏ដោយ ក៏មាន​ជោគជ័យមិនស្មើគ្នាដែរ។

កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង ៤០ ឆ្នាំគឺពិត​ជា​ពិបាកក្នុងការចម្លង និងយកតម្រាប់តាម​។ ប៉ុន្តែ ក៏​មិន​មែន​ថា មិន​អាចទៅរួចទាំងស្រុងនោះដែរ​។​

អ្វី​ដែល​យើង​អាច​និយាយ​បាន​ច្បាស់​លាស់នោះ​គឺ​ថា គម្រូ​ក្រុងសិនជិន​ ក៏​ត្រូវ​ប្រឈម​មុខ​នឹង​ “ការ​សាកល្បងបណ្តើរ ខុសបណ្តើរ” ដែរ ឬ​ដូចជា​​ពាក្យ​ចិន​ដែល​និយាយ​ថា "ឆ្លង​ស្ទឹងស្ទាបថ្ម”។

ការអភិវឌ្ឍទីក្រុងសិនជិន​ គឺជាការពិសោធន៍ ដែលមានលក្ខណៈ "ជាជំហានៗ​ និងសម្របខ្លួនតាមកាលៈទេសៈ" ប៉ុន្តែ មិនមែនដោយគ្មានផែនការត្រឹមត្រូវនោះទេ។ ជាឧទាហរណ៍ នៅក្នុងផែនការមេទីក្រុង​សិនជិន រដ្ឋាភិបាលតែងតែបានផ្លាស់ប្តូរ និងធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព​នូវ​អ្វីដែលគេហៅថា "ឧស្សាហកម្មយុទ្ធសាស្ត្រ​ដែលកំពុងលេច​ឡើងថ្មី​" ស្របតាមដំណាក់កាលនៃ​ការអភិវឌ្ឍជាជំហានៗនៃទីក្រុងសិនជិន​ នៅក្នុងខ្សែច្រវ៉ាក់​តម្លៃសកល។

រដ្ឋបាលក្រុងសិនជិន​ បានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់​ក្នុងនាមជាអ្នកជួយឧបត្ថម្ភ​​គាំទ្រ ជាជាងការដើរតួជា​និយតករនៃវិស័យឯកជន។ រដ្ឋាភិបាល​បានវិនិយោគលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ សម្ភារបរិក្ខារ និងសកម្មភាពផ្ចុងផ្តើមគាំទ្រដល់ការជំរុញសហគ្រិនភាព​។ ការវិនិយោគបែបនេះ​មិនមានភាពទាក់ទាញសម្រាប់វិស័យឯកជនទេ ដោយសារវិស័យឯកជន​គឺផ្តោតលើប្រាក់ចំណេញ ប៉ុន្តែ ការវិនិយោគសាធារណៈ វាមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ឧស្សាហូបនីយកម្មរយៈពេលវែងរបស់ប្រទេស។

ពិត​ណាស់ថា ​បើ​ទោះ​ជា​គោលគំនិតមាន​ភាពឧត្តុង្គឧត្តមយ៉ាងណាក៏ដោយ ប៉ុន្តែ វា​​ក៏​​មាន​ហានិភ័យ​សម្រាប់​រដ្ឋាភិបាល​ដែរ។ ការវិនិយោគសាធារណៈត្រូវការដើមទុនច្រើន។ ជាឧទាហរណ៍ ប្រសិនបើប្រទេសកម្ពុជាមានបំណងចង់បង្កើតសាកលវិទ្យាល័យនិម្មិតដូចនៅទីក្រុងសិនជិន​ តើយើងធ្វើដូចម្តេចដើម្បីប្រាកដថាសាកលវិទ្យាល័យនានាយល់ព្រមបង្កើតសាលានិម្មិត​របស់ពួកគេនៅខេត្តព្រះសីហនុ? តើ​យើង​ធ្វើ​យ៉ាង​ណា​ដើម្បី​ឱ្យ​ប្រាកដ​ថា ក្រុង​ព្រះសីហនុ​នឹង​មាន​ក្រុមហ៊ុន​ច្រើន​ ដែល​អាច​​បង្កើត​តម្រូវ​ការ​ខ្លាំង​សម្រាប់​និស្សិត​បញ្ចប់​ការ​សិក្សាពីសាកលវិទ្យាល័យនិម្មិត​នោះ? ចុះ​បើ​ការ​សាងសង់​រួចរាល់​ហើយ​បែរជា​មិនអាចទាក់ទាញសិស្សពូកែមកបាន ដោយសារ​ក្រុង​​ព្រះសីហនុពុំ​មាន​ការងារ​ល្អ និងមានកម្រៃច្រើននោះ តើយើងត្រូវធ្វើ​ដូចម្តេច?

វិធីសាស្រ្ត "ជាជំហានៗ និងសម្របខ្លួនតាមកាលៈទេសៈ" គឺប្រហែលជាគោលការណ៍មូលដ្ឋាន​។

ការផ្សងព្រេងដែលមានតម្លៃខ្ពស់​ហួសហេតុ​គួរតែត្រូវចៀស​វាង។

សម្រាប់​រាជ​រដ្ឋាភិបាល បើ​ទោះ​ជា​យើង​អាច​មាន​ផែនការ​មេ​ដ៏​ល្អ​ឥត​ខ្ចោះ​ក៏​ដោយ ប៉ុន្តែ​ ការ​អនុវត្ត​គឺ​ជា​បញ្ហា​មួយ​ដោយឡែកផ្សេងទៀត​។ ការសម្របសម្រួលឆ្លងកាត់​ក្រសួង និងរវាង​ស្រទាប់ផ្សេងៗនៃស្ថាប័ន​ អនុវត្ត គឺជាបញ្ហាប្រឈមជាក់ស្តែងសម្រាប់រដ្ឋាភិបាលទាំងអស់​នៅ​ក្នុងពិភពលោក។ ការប្រមូលផ្តុំសម្ទុះ​ជាតិឆ្ពោះទៅរកទិសដៅជាក់លាក់ណាមួយ ទាមទារឱ្យមាន​ការប្តេជ្ញាផ្នែក​ថវិកាដ៏រឹងមាំ មានការកំណត់​ដែនសមត្ថកិច្ច​ និងការទទួលខុសត្រូវ​សម្រាប់​ស្ថាប័ន​អនុវត្តច្បាស់លាស់​ ហើយសំខាន់ផងដែរនោះ គឺ​ស្ថាប័នដ៏មានអំណាច​ឥទ្ធិពលដែលមានធនធានមនុស្សគ្រប់គ្រាន់​ ដើម្បីដឹកនាំ​ជំរុញដំណើរការអនុវត្ត។

ក្រៅពីរដ្ឋាភិបាលដែលសកម្ម និងគាំទ្រ វិស័យឯកជនក៏មានតួនាទីពិសេសរបស់ខ្លួនដែរ។ វិស័យឯកជន​ត្រូវដើរ​ឈានមុខគេ លើ​នវានុវត្តន៍ផ្នែក​ធុរកិច្ច និងបច្ចេកវិទ្យា។ សំណួរនៅត្រង់ថា តើប្រទេសកម្ពុជាអាចពង្រីក "ធាតុចូល​" របស់ខ្លួន​បាន​ដល់កម្រិតណា នៅពេលដែលខេត្តព្រះសីហនុ ត្រូវបានផ្សារភ្ជាប់កាន់តែខ្លាំងជាមួយនឹងខ្សែច្រវ៉ាក់តម្លៃពិភពលោក? តើយើងមានក្រុមហ៊ុនក្នុងស្រុកល្អច្រើនគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីគាំទ្រដល់​ប្រព័ន្ធទ្រទ្រង់​នៃតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសដែរឬទេ? តើយើងមានធនធានមនុស្សដែលមានជំនាញគ្រប់គ្រាន់តាមតម្រូវការរបស់ក្រុមហ៊ុនដែរឬទេ? តើ​កម្ពុជា​អាច​ផ្គត់​ផ្គង់​សម្ភារ​ផលិត​ក្នុង​ស្រុក​បាន​ប៉ុន្មាន​ក្នុង​ខ្សែ​ច្រវ៉ាក់​​តម្លៃ​សាកល ដោយ​ប្រើ​ប្រាស់​ខេត្ត​ព្រះសីហនុ​ជា​ច្រក​ចេញ?

ចុងក្រោយ ការយល់ឃើញ និងផ្នត់គំនិតរបស់ប្រជាជន​ក៏មានសារៈសំខាន់ផងដែរ​។ តើ​កម្ពុជា​អាច​បង្កើត​បរិយាកាស​វិនិយោគ ដែល​ប្រជាជន​មាន​អារម្មណ៍ថាខ្លួន​ទើបរកឃើញរ៉ែមាសដែរឬទេ? តើប្រជាជនរបស់យើងអាចទទួលយកអនុវត្ត​ពេញលេញ នូវ​គោល​គំនិត "ពេលវេលាជាមាសប្រាក់​" ហើយសុខចិត្តធ្វើការរហូតដល់យប់ជ្រៅដូចយុវជននៅទីក្រុងសិនជិន ដោយលះបង់ថ្ងៃឈប់សម្រាកជាសាធារណៈដ៏វែងរបស់ពួកគេដែរឬទេ?

វិស្វកម្មបញ្ច្រាស (reverse engineering) ឬការកសាងឡើងវិញនូវ​គម្រូទីក្រុងសិនជិន​ អាចតម្រូវ​អោយ​មាន​ការពាក់ព័ន្ធចូលរួម​ពី​គ្រប់តួអង្គស្ថាប័នរាជ​រដ្ឋាភិបាល​ ដើម្បីអភិវឌ្ឍខេត្តព្រះសីហនុឱ្យក្លាយជាក្បាលម៉ាស៊ីន​ដឹកនាំ​កំណើនពិតប្រាកដ និងជាបង្គោលសេដ្ឋកិច្ចដ៏រឹងមាំ ដោយ​ប្រើប្រាស់​សក្តានុពល​របស់ខ្លួន​ដល់កម្រិតអតិបរមា​។ ក្នុងទិសដៅនេះ យើងគួរតែចៀស​វាងកុំ​អោយ​មាន​ការរំពឹងទុកហួសហេតុ ប៉ុន្តែ យើងក៏​មិនគួរកាត់​បន្ថយក្តីសុបិនរបស់យើងខ្លាំងពេក រហូតដល់​កម្រិត​ដែល​យើង​មើលឃើញតែការពិត ហើយ​បាត់​បង់​ក្តីសុបិនទាំងស្រុង​នោះដែរ​។

សុបិន​ទាំងនោះត្រូវមាន​ការ​រៀបចំផែនការត្រឹមត្រូវ​ ហើយកែប្រែ និងសម្របខ្លួនតាមតថភាព និងបច្ចុប្បន្នភាព​ថ្មីៗជានិច្ច។

ទៅថ្ងៃអនាគត​ ប្រហែលជាប្រជាជនខ្មែរ​ក៏អាចឡើង​ទៅឋានព្រះច័ន្ទបានដែរ។ នេះគឺជាសុបិនមួយរបស់​កម្ពុជា។​

  

“Shenzhen Dream”, the Cambodian Version? (Part 2)

Opinion, Khmer Times, 27 April 2023 (Link)

“Why Shenzhen model is attractive?”

Shenzhen is attractive not just for developing countries overseas but also for many local administrations in China until today. Many Chinese local governments still send their officials to learn from Shenzhen experiences.

The simplest explanation is that peoples are attracted by the economic miracle that Shenzhen has shown during the 40 years of reforms and development.

Original condition of Shenzhen was very poor, and infrastructure was nonexistent even the most basic ones such as traffic light.

In 1978, Shenzhen had only 174 factories, with a total industrial output value of less than USD 10.25 million.

After 40 years of development, Shenzhen had become one of China’s most important high-tech research and development (R&D) and manufacturing bases. As of 2018, over 11,000 high-tech enterprises called the city home.

Shenzhen has seen its GDP grow 20.7 percent on average annually over the past 40 years.

Shenzhen is now China’s third-largest city by GDP after Shanghai and Beijing. In 2022, Shenzhen’s GDP stood at RMB 3.24 trillion (USD 478.58 billion), while Shanghai and Beijing had 4.47 trillion (USD 660.18 billion) and RMB 4.16 trillion (USD 614.47 billion) respectively.

Shenzhen has developed into a service-driven economy and the Guangdong-Hong Kong-Macao Greater Bay Area (GBA)’s technology and R&D hub. Some of the largest names in the technology industry are headquartered in Shenzhen like Huawei, Tencent, ZTE, and DJI.

Manufacturing remains an important backbone to Shenzhen’s economy. Manufacturing accounts for the largest industry by employment, with over four million people employed in the sector at the end of 2020, out of the total population of 12.5 million.

Shenzhen is China’s largest exporting city, ranking first among China’s main cities for 29 years in a row. The Port of Shenzhen is the fourth-largest in the world, with annual throughput reaching 28.77 million TEUs in 2021. Sihanoukville port had an annual throughput of 732,287 TEUs in 2021.

These are inspiring stories that attracted Cambodia’s attention in the latter’s endeavor to develop Preah Sihanouk Province.

 

“What does Shenzhen look like nowadays?”

The city is spacious. It is a newly built and well-planned city.

Green is almost everywhere. The SEZ legislation in 2005 required that the non-construction land ratio shall not be less than 49%. This is in line with the key strategies in the third SEZ Master Plan (2010-2020) which focused on high-tech and innovative industrial platforms, environmental improvement and urban regeneration.

The streets are wide and decorated with green walkways. Beautiful flowers with varying colors highlight street intersections. There are hardly any cars parking on the streets as mostly they are kept underground.

There are many public spaces, gardens and basketball courts.

The city is also smart. 5G technology is disseminated across the city. People can simply track the duration of their traffic light through navigation apps in their mobile phones. The society is almost cashless as people rely on mobile phone for daily transactions.

A look at various industrial zones tells us more how advanced and developed Shenzhen is across the spectrum.

The Mawan Smart Port boasts the first fully automated terminals in China that became a reality in 2021. The port’s digitalization began in 2017 relying on homegrown technologies such as Container Terminal Operating System. The port is run by China Merchants Group (CMG) with history that can be traced back to 1872, or 151 years as of today. CMG is one of China’s centrally administrated state-owned enterprises, founded and headquartered in Hong Kong. The company is also a listed company in Hong Kong, and has a comprehensive portfolio not exclusive to port management but also finance and real estate.

Shenzhen is home to many high-tech companies. Beside the common technological trademarks of Shenzhen like Huawei, ZTE or DJI (drone company), Shenzhen also has plenty of companies with less than a few decades of history, but they are the companies that have developed advanced technologies to compete in global market against much older giant multi-national corporations.

For example, the thirty years old Hytera company is competing with Motorola on digital mobile radio (DMR), and the company was among the high-tech enterprises banned in the United States together with Huawei, ZTE, Hikvision, and Dahua in 2020.

A much younger UBTech company was created in 2012 and is specialized in humanoid robots. The company even created Artificial Intelligence (AI) curriculum for elementary schools and their office put on display robots made by those elementary pupils.

This company is located in Nanshan intelligence or smart park that the Shenzhen government created to host young hi-tech start-ups. The office space rental costs RMB 60 (USD 8.71) per square meter whereas the market rate in Nanshan area outside the intelligence park would cost around RMB 200 (USD 29.05) per square meter, more than three times. Everything in Nanshan intelligence park belongs to the Shenzhen government. The government provides incentives to companies with several young PhD holders who are developing new technologies. Those companies can initiate projects that can be selected for seed funding around RMB 4 to 5 million (approximately USD 580,000 to USD 730,000) even if not all of those projects succeed.

Shenzhen government also created Shenzhen Virtual University Park (SZVUP) in 1999 to attract famous universities with high technologies and their professors to set up their virtual campus in Shenzhen, in the model of one campus for multiple universities.

This is how supportive the Shenzhen government is.

Equally important, this also shows the significant amount of disposable resources that the government can provide.

Local entrepreneurs said that in Beijing, companies must listen the government. However, in Shenzhen, the government listens more to private companies. Shenzhen government has done all it can to make sure that Shenzhen becomes the paradise for local and international companies. The government always tries to be supportive and facilitative rather than regulatory. The government provides platform for growth and building of business networks including overseas.

For example, Mindray company, which produces medical equipment from primary care to comprehensive diagnosis system with high-end technology, relies on government’s support in linking the company with overseas market. The company is so young, founded in 1991 or 32 years old, but it is competing with traditional grand players of the world in this specialized field in terms of cost-efficiency and quality.

Beside big companies and technologies, we cannot overlook the importance of high-skilled and highly committed human resources.

In Shenzhen, there are many young and energetic workers in their 20s or 30s. During lunch break in the intelligence park, we can see those high-tech workers come out with their T-shirts, jeans and sportive sneakers, instead of business attires, filling the streets of the industrial parks that take the inspiration from the Silicon Valley.

When some restaurants in Guangzhou are closing at 9:00PM, in Shenzhen high-tech zones, 11:00PM is the normal day rush hour.

This is very much in line with the Chinese slogan used in the early days of opening-up and privatization, which says “time is money; efficiency is life.” The tech savvy and highly competitive workers have the hungry mentality like the “gold rush” era, and they are willing to work extra miles to achieve their economic betterment.

 

“What does Cambodia want from Shenzhen model?”

Putting the development of Preah Sihanouk Province into the context of 40 years development of Shenzhen SEZ, the former has just remained in its nascent stage but not that it has not had its own igniting effects. The impacts from the Belt and Road Initiative (BRI) and the huge influx of Chinese investment capital and tourists in the late 2010s were the important stimulus that has revitalized a stronger desire for development. The negative impacts from overly and unplanned development had compelled the government to intervene with a clearer planning, and thus the development of the Master Plan following the Shenzhen model.

Comparing with the development of Shenzhen, Cambodia does not have ideological restriction in introducing Shenzhen model because Cambodia has been a market economy since the beginning, and its investment regime has been one of the most liberalized in the region.

At this stage of development, it can be observed that there should be three important reasons for Cambodia to adopt Shenzhen model.

Firstly, it is about inspiration. It is not about ideology but rather on inspiration and pragmatism. Cambodia was attracted to the success of Shenzhen’s development and wants to apply Shenzhen’s elements of success in the development of Preah Sihanouk Province. Cambodia has the benefits of latecomers by learning from the lessons of Shenzhen and can get itself better prepared and coordinated towards sustainable development. In this sense, it is fair to say that the government is intending to adopt a macro-economic intervention, planning and regulation of the development instead of a fully laissez-faire attitude. Nonetheless, it remains to be seen how much the government intends to intervene in the long-term process of development. Whether the government is acting as a regulator, a supervisor, a planner or a partial stakeholder of the development, this would entail further discussion within key government agencies, depending on political will, institutional capacity and committable resources.​ Division of labour among different layers of government institutions and identification of their core competence and responsibilities are also subject for future discussion.

Secondly, it is about the sources of investment. By linking with Shenzhen model, Cambodia is trying to inform Chinese investors that they can expect a similar environment like Shenzhen should they need to find a new or additional investment destinations. Shenzhen needs Hong Kong investment and it has greatly benefited from the immediate geographical distance and blood lineage of Chinese in Hong Kong. Similarly, Shenzhen may act as Cambodia’s gateway to Chinese investment if Cambodia can firmly commit to business and investment-friendly environment that has supported Shenzhen’s miracle.

Thirdly, it is about the source of innovation. Access to modern technologies and innovation are the important inspiration for Cambodia to link with Shenzhen, which has great track record in absorbing modern technologies as well as in integrating technologies within the city’s development. Again, like the case of Shenzhen, such development takes time. How much is modern, or how much is called advanced technologies, this is a matter for further discussion. In the early stage, Cambodia may need appropriate and relevant technologies, not immediately high-end technologies, to uplift its industrial model from labor-intensive into a higher value-added and skill-based industrial model in a gradual manner.

សុបិន​របស់​កម្ពុជា​ឆ្ពោះទៅ​រក​ទីក្រុង​សិន​ជិន​? (​ភាគ​ទី​ ​២​)

លិខិតមិត្តអ្នកអាន, ខ្មែរថាមស៍, ២៦​ មេសា ២០២៣ (តំណភ្ជាប់)

"ហេតុអ្វីបានជាគ​ម្រូ​ក្រុង​សិនជិន​មានភាពទាក់ទាញ?"

ទីក្រុងសិនជិន​មានភាពទាក់ទាញមិនត្រឹមតែសម្រាប់ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍បរទេស​ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងសម្រាប់រដ្ឋបាលក្នុងស្រុកជាច្រើននៅក្នុងប្រទេសចិនផងដែរ រហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ រដ្ឋបាល​មូលដ្ឋាន​​របស់​ចិន​ជា​ច្រើន ​នៅ​តែ​បញ្ជូន​មន្ត្រី​របស់​ខ្លួន​ទៅ​រៀន​ពី​បទពិសោធន៍​ក្នុង​ទីក្រុងសិនជិន​។

ការពន្យល់ដ៏សាមញ្ញបំផុតគឺថា សិនជិនមាន​ភាពទាក់ទាញ​ដោយសារ​អច្ឆរិយៈសេដ្ឋកិច្ចដែលទីក្រុងនេះ​ សម្រេចបាន​ក្នុងអំឡុងពេល៤០ឆ្នាំ​នៃកំណែទម្រង់ និងការអភិវឌ្ឍ។

ស្ថានភាពដើមនៃទីក្រុងសិនជិន​គឺក្រីក្រខ្លាំងណាស់ ហើយហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធក៏មិនមានដែរ សូម្បីតែហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ​មូលដ្ឋានបំផុតដូចជាភ្លើងស្តុបជាដើម។

ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៨ ទីក្រុងសិនជិន​មានរោងចក្រត្រឹមតែ ១៧៤ ដែលមានតម្លៃទិន្នផលឧស្សាហកម្មសរុបតិចជាង ១០,២៥ លានដុល្លារ។

បន្ទាប់ពី៤០​ឆ្នាំនៃការអភិវឌ្ឍ ទីក្រុងសិនជិន​បានក្លាយជា​មូលដ្ឋាន​ស្រាវជ្រាវ និងអភិវឌ្ឍន៍បច្ចេកវិទ្យាទំនើប និង​ជាមូលដ្ឋានផលិតកម្មដ៏សំខាន់បំផុតមួយរបស់ប្រទេសចិន។ គិតត្រឹមឆ្នាំ ២០១៨​ ទីក្រុងនេះ​មាន​សហគ្រាសបច្ចេកវិទ្យាទំនើបរហូតដល់ទៅជាង ១១.០០០ក្រុមហ៊ុន​។

ទីក្រុងសិនជិន​មាន​កំណើន​ផលិតផល​ក្នុងស្រុកសរុប​​(ផ.ស.ស) កើនឡើងជាមធ្យម​ ២០,៧% ប្រចាំឆ្នាំក្នុងរយៈពេល៤០​ឆ្នាំកន្លងមកនេះ។

ឥឡូវនេះសិនជិន​គឺជាទីក្រុងធំជាងគេទី ៣ របស់ប្រទេសចិនបើគិតពីទំហំ ផ.ស.ស. បន្ទាប់ពីទីក្រុងសៀង​ហៃ និងប៉េកាំង។ ក្នុងឆ្នាំ ២០២២ ផ.ស.ស. របស់សិនជិន​មានទំហំ​៣,២៤ទ្រីលានយាន់​ (៤៧៨,៥៨ប៊ីលានដុល្លារ) ខណៈពេលដែលទីក្រុងសៀង​ហៃ និងប៉េកាំងមានទំហំ ៤,៤៧ទ្រីលានយាន់​ (៦៦០,១៨ប៊ីលានដុល្លារ​) និង៤,១៦ទ្រីលានយាន់​ (៦១៤,៤៧ប៊ីលានដុល្លារ)​រៀងគ្នា។

ទីក្រុងសិនជិន​បានអភិវឌ្ឍទៅជាសេដ្ឋកិច្ចដែលមាន​ឧស្សាហកម្មសេវាកម្ម​​ជាចម្បង និងជាដុំ​កង់រង្វិល (hub) សេដ្ឋកិច្ចដ៏សំខាន់​សម្រាប់ “មហាអនុតំបន់ឆ្នេរក្វាងតុង ហុងកុង ម៉ាកាវ” (Guangdong-Hong Kong-Macao Greater Bay Area) ក្នុងវិស័យ​បច្ចេកវិទ្យា និងស្រាវជ្រាវ និងអភិវឌ្ឍន៍​ (R&D)។ ស្លាក​យីហោធំៗ​មួយចំនួននៅក្នុងឧស្សាហកម្មបច្ចេកវិទ្យាសុទ្ធតែ​មានទីស្នាក់ការកណ្តាលនៅទីក្រុងសិនជិន​ដូចជា Huawei, Tencent, ZTE និង DJI (ផលិតដ្រូន)។

ឧស្សាហកម្មកម្មន្តសាល​នៅតែជាឆ្អឹងខ្នងដ៏សំខាន់សម្រាប់សេដ្ឋកិច្ចរបស់សិនជិន។ ឧស្សាហកម្ម​នេះ​ប្រើប្រាស់​កម្លាំង​ពលកម្ម​ច្រើន​ជាងគេបំផុត គឺ​ជាង៤លាននាក់​នៅចុងឆ្នាំ ២០២០ ក្នុងចំណោម​ប្រជាជនសរុបប្រមាណ ១២,៥លាននាក់​។

ទីក្រុងសិនជិន​គឺជាទីក្រុងនាំចេញធំបំផុតរបស់ប្រទេសចិន ដែលជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទីមួយក្នុងចំណោមទីក្រុងសំខាន់ៗរបស់ប្រទេសចិនក្នុងរយៈពេល ២៩ឆ្នាំ ជាប់ៗគ្នា។ កំពង់ផែសិនជិន​គឺជាកំពង់ផែធំជាងគេទី ៤ នៅលើពិភពលោក ជាមួយនឹងបរិមាណកុងតែន័រឆ្លងកាត់ចំនួន ២៨,៧៧​លាន​ TEUs ក្នុងឆ្នាំ ២០២១។ កំពង់ផែក្រុងព្រះសីហនុមាន​បរិមាណកុងតែន័រឆ្លងកាត់ចំនួន ៧៣២.៣៨៧ TEUs ក្នុងឆ្នាំ២០២១​។

ទាំងនេះគឺជារឿងបំផុសគំនិតទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍របស់កម្ពុជាក្នុងការខិតខំអភិវឌ្ឍខេត្តព្រះសីហនុ។

 

"តើទីក្រុងសិនជិន​សព្វថ្ងៃ​មាន​ទិដ្ឋភាពដូចម្តេច​?"

ទីក្រុងមានសភាពទូលាយ​។ ​ជា​ទីក្រុង​ដែល​ទើប​នឹង​សាងសង់​ថ្មី និង​មាន​ការ​រៀបចំ​ផែនកា​រយ៉ាង​ល្អ​។

យើង​មើល​ឃើញពណ៌​បៃតងស្ទើរតែគ្រប់ទីកន្លែង។ ច្បាប់តំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេស​ក្នុងឆ្នាំ ២០០៥ តម្រូវឱ្យរក្សា​ទុកដី​មិន​មាន​សាងសង់អ្វី​យ៉ាង​តិច​៤៩%។ នេះគឺស្របតាមយុទ្ធសាស្ត្រសំខាន់ៗនៅក្នុងផែនការមេ ទីបី (ឆ្នាំ២០១០-២០២០) ដែលផ្តោតលើការ​បង្កើត​វេទិកា​សម្រាប់​បច្ចេកវិទ្យាទំនើប និងឧស្សាហកម្ម​នវានុវត្តន៍ ការកែលម្អបរិស្ថាន និងការផ្តល់សម្ទុះ​ដល់ក្រុងឡើងវិញ​។

ផ្លូវធំទូលាយលំអ​ដោយ​ផ្លូវថ្មើរជើង​ដែលមាន​ដើមឈើខៀវខ្ចី។ ផ្កាដ៏ស្រស់ស្អាតចម្រុះពណ៌ បានរំលេចតាំងលំអនៅទីតាំង​ផ្លូវបំបែក​សំខាន់ៗ។ យើង​ស្ទើរតែមិន​ឃើញ​មាន​រថយន្តចតនៅតាមដងផ្លូវ ព្រោះភាគច្រើនគេទុកនៅក្រោមដី។

មានទីធ្លាសាធារណៈ សួនច្បារ និងទីលានបាល់បោះជាច្រើនកន្លែង។

ទីក្រុងនេះក៏ជាទីក្រុងវៃឆ្លាតផងដែរ​។ បច្ចេកវិទ្យា 5G ត្រូវបានគ្របដណ្តប់​ពាសពេញទីក្រុង។ ប្រជាជន​អាចតាមដានរយៈពេលនៃស្តុបចរាចរណ៍របស់ពួកគេតាមរយៈកម្មវិធីប្រាប់ផ្លូវ និង​ផែនទី នៅក្នុងទូរស័ព្ទដៃរបស់ពួកគេ។ គឺជា​សង្គមដែលឈានទៅ​លែងប្រើសាច់ប្រាក់ (cashless) ដោយសារមនុស្សទាំងឡាយ​ពឹងផ្អែកលើទូរស័ព្ទដៃសម្រាប់ការទូទាត់​ប្រចាំថ្ងៃ។

ការទស្សនា​តំបន់ឧស្សាហកម្មមួយចំនួន​នឹង​ប្រាប់យើងបន្ថែមទៀតថា តើទីក្រុងសិនជិន​មានភាពជឿនលឿន និងរីកចម្រើនយ៉ាងណាលើ​វិស័យចម្រុះ​។

កំពង់ផែ Mawan Smart Port មានចំណតផែកុងតែន័រស្វ័យប្រវត្តិកម្មពេញលេញដំបូងគេនៅក្នុងប្រទេសចិន នៅឆ្នាំ ២០២១។ ការធ្វើឌីជីថលូបនីយកម្ម​កំពង់ផែនេះបានចាប់ផ្តើមនៅឆ្នាំ ២០១៧ ដោយពឹងផ្អែកលើបច្ចេកវិទ្យាអភិវឌ្ឍក្នុងស្រុក ដូចជា​ “ប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិការចំណតផែ​កុងតែន័រ” (Container Terminal Operating System) ជាដើម។ កំពង់ផែនេះត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមហ៊ុន China Merchants Group (CMG) ដែល​មាន​ប្រវត្តិចាប់​តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៨៧២​ ឬស្មើ​នឹង​អាយុ ១៥១ឆ្នាំ​គិតត្រឹមពេលបច្ចុប្បន្ន​។ ក្រុមហ៊ុន​ CMG គឺជាសហគ្រាសរដ្ឋគ្រប់គ្រងដោយ​រដ្ឋបាល​កណ្តាលរបស់ប្រទេសចិន ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើង និងមានទីស្នាក់ការកណ្តាលនៅទីក្រុងហុងកុង។ ក្រុមហ៊ុននេះក៏ជាក្រុមហ៊ុនចុះបញ្ជីនៅផ្សារមូលប័ត្រ​ទីក្រុង​ហុងកុងផងដែរ ហើយមានធុរកិច្ច​​ទូលំទូលាយមិនកម្រិត​តែទៅលើ​ការគ្រប់គ្រងកំពង់ផែប៉ុណ្ណោះទេ គឺមាន​ថែមទាំងអាជីវកម្ម​ហិរញ្ញវត្ថុ និងអចលនទ្រព្យផងដែរ។

ក្រុងសិនជិន​គឺជាមូលដ្ឋាន​​របស់​ក្រុមហ៊ុន​បច្ចេកវិទ្យាទំនើប​​ជាច្រើន​។ ក្រៅពីក្រុមហ៊ុនយីហោធំៗផ្នែកបច្ចេកវិទ្យា​​ ដូចជា Huawei, ZTE ឬ DJI (ក្រុមហ៊ុនផលិតដ្រូន) ទីក្រុងសិនជិន​ ក៏មានក្រុមហ៊ុនជាច្រើនដែលមានអាយុ​តិចជាងពីរ ឬបីទសវត្សរ៍​ ដែរ ប៉ុន្តែពួកគេគឺជាក្រុមហ៊ុនដែលមានសមត្ថភាព​អភិវឌ្ឍ​បច្ចេកវិទ្យាទំនើប ដើម្បីប្រកួតប្រជែងក្នុងទីផ្សារពិភពលោក ជាមួយ​នឹង​សាជីវកម្មពហុសាសន៍​ធំៗ ហើយ​ដែល​មាន​អាយុកាល​ច្រើន​ជាង។

ជាឧទាហរណ៍ ក្រុមហ៊ុន Hytera ដែលមានអាយុទើបតែ​សាមសិបឆ្នាំកំពុងប្រកួតប្រជែងជាមួយក្រុមហ៊ុន​Motorola លើផ្នែក​វិទ្យុទាក់ទង​ចល័តឌីជីថល (DMR) ហើយក្រុមហ៊ុននេះស្ថិតក្នុងចំណោមសហគ្រាសបច្ចេកវិទ្យាទំនើប​មួយចំនួន​ដែលត្រូវបានហាមឃាត់មិន​ឱ្យ​ចូលទីផ្សារ​អាមេរិក មានដូចជា Huawei, ZTE, Hikvision និង Dahua នៅ​ឆ្នាំ ២០២០។

ក្រុមហ៊ុន UBTech មានអាយុ​ក្មេងជាងហ្នឹងទៅទៀត។ វាត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ ២០១២ ហើយមានឯកទេសផលិតរ៉ូបុតដែលមានទម្រង់ជា​មនុស្ស​។ ក្រុមហ៊ុននេះ​ថែមទាំងបានបង្កើតកម្មវិធីសិក្សាផ្នែកបញ្ញាសិប្បនិម្មិត​ (AI) សម្រាប់សាលាបឋមសិក្សា ហើយ​នៅ​ក្នុង​ការិយាល័យរបស់ពួកគេមាន​ដាក់តាំង​រ៉ូបុត ដែលផលិតដោយសិស្សបឋមសិក្សាទាំងនោះ។

ក្រុមហ៊ុននេះមានទីតាំងនៅសួនបច្ចេកវិទ្យាទំនើប ឬឆ្លាតវៃណានសាន (Nanshan Intelligence/Smart Park) ដែលរដ្ឋបាលសិនជិន​បាន​បង្កើតឡើង​ ដើម្បីផ្តល់ទីតាំង​សម្រាប់​ធុរកិច្ច​ទើប​ចាប់ផ្តើមថ្មី​ដែល​ប្រើ​បច្ចេកវិទ្យាទំនើប​។ ការជួលទីតាំង​ការិយាល័យមានតម្លៃ ៦០យាន់ (៨,៧១ដុល្លារ) ក្នុងមួយម៉ែត្រ​ការ៉េ នៅពេល​ដែល​អត្រាទីផ្សារនៅក្នុងតំបន់ Nanshan នៅខាងក្រៅសួនបច្ចេកវិទ្យា​ មានតម្លៃប្រហែល ២០០យាន់ (២៩,០៥ដុល្លារ) ក្នុងមួយម៉ែត្រការ៉េ ពោលគឺ​​ថ្លៃជាង​សួនរបស់រដ្ឋបាល​ក្រុង​ជាងបីដង។ អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងនៅក្នុងសួនបច្ចេកវិទ្យា​ Nanshan ជាកម្មសិទ្ធិរបស់រដ្ឋបាល​ក្រុង​សិនជិន​។ រដ្ឋបាល​ក្រុង​ផ្តល់ការលើកទឹកចិត្តដល់ក្រុមហ៊ុនដែលបុគ្គលិកវ័យក្មេង​មានសញ្ញាប័ត្របណ្ឌិតមួយចំនួន ហើយ​កំពុងអភិវឌ្ឍបច្ចេកវិទ្យាថ្មីៗ។ ក្រុមហ៊ុនទាំងនោះអាចលើកជាគម្រោង ដើម្បីទទួល​បាន​ការផ្តល់ទុនអនុវត្ត​គម្រោង​ប្រហែល ៤ ទៅ ៥លានយាន់ (ប្រហែល ៥៨ម៉ឺន ទៅ ៧៣ម៉ឺនដុល្លារ) ទោះបីជាគម្រោងទាំងនោះ មិនជោគជ័យគ្រប់​គម្រោង​ក៏ដោយ។

រដ្ឋបាល​ក្រុងសិនជិន​ក៏បានបង្កើតសួនសាកលវិទ្យាល័យនិម្មិតសិនជិន​(Shenzhen Virtual University Park) ក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៩ ដើម្បីទាក់ទាញសាកលវិទ្យាល័យល្បីៗ ដែលមានបច្ចេកវិទ្យាខ្ពស់ និងសាស្រ្តាចារ្យរបស់ពួកគេឱ្យបង្កើតសាខានិម្មិតរបស់ពួកគេនៅក្នុងទីក្រុងសិនជិន​តាមគំរូនៃបរិវេណមួយសម្រាប់សាកលវិទ្យាល័យជាច្រើន។

នេះជាវិធីសាស្ត្រ​ដែលរដ្ឋបាល​ក្រុងសិនជិន ផ្តល់ការគាំទ្រដល់ធុរកិច្ច​។

អ្វីដែលសំខាន់ដែរនោះ គឺចំណុចទាំងនេះក៏បាន​បង្ហាញ​ពី​លទ្ធភាពធនធាន​ដ៏សម្បើមដែល​​ក្រុងអាចផ្តល់ជូន​ នៅ​ក្នុងការគាំទ្រ​ដល់ធុរកិច្ច​។

សហគ្រិនក្នុងស្រុកបាននិយាយថា នៅទីក្រុងប៉េកាំង ក្រុមហ៊ុនត្រូវស្តាប់រដ្ឋាភិបាល។ ប៉ុន្តែ បើ​នៅ​ក្រុងសិនជិន​ រដ្ឋាភិបាល​ស្តាប់​ក្រុមហ៊ុន​ឯកជន​ច្រើនជាង​។ រដ្ឋបាលក្រុងសិនជិន​ បានប្រឹងប្រែងអស់ពីសមត្ថភាព ដើម្បីធានាថា សិនជិន​ក្លាយជាឋានសួគ៌សម្រាប់ក្រុមហ៊ុនក្នុងស្រុក និងអន្តរជាតិ។ រដ្ឋបាលក្រុង​តែងតែព្យាយាមគាំទ្រ​ និងសម្របសម្រួលជាជាងដើរតួជានិយតករ។ រដ្ឋាភិបាលផ្តល់វេទិកាសម្រាប់កំណើន និងការកសាងបណ្តាញធុរកិច្ច រួមទាំងនៅក្រៅប្រទេសផងដែរ។

ជាឧទាហរណ៍ ក្រុមហ៊ុន Mindray ដែលផលិតឧបករណ៍វេជ្ជសាស្ត្រ ដែលមាន​តាំងពី​កម្រិត​ថែទាំបឋមរហូតដល់ប្រព័ន្ធរោគវិនិច្ឆ័យគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ​ដែល​ប្រើ​បច្ចេកវិទ្យាខ្ពស់បំផុត គឺសុទ្ធតែ​ពឹងផ្អែកលើការគាំទ្ររបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការភ្ជាប់ក្រុមហ៊ុនរបស់ខ្លួន​ជាមួយទីផ្សារក្រៅប្រទេស។ ក្រុមហ៊ុននេះនៅក្មេងណាស់ បង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ ១៩៩១ ឬមាន​អាយុ ៣២ឆ្នាំ ប៉ុន្តែក្រុមហ៊ុននេះកំពុងប្រកួតប្រជែងជាមួយតួអង្គ​ធំៗរបស់ពិភពលោកក្នុងវិស័យឯកទេសនេះ ទាំងលើ​ប្រសិទ្ធភាពចំណាយ​ និងគុណភាព។

ក្រៅពីក្រុមហ៊ុនធំៗ និងបច្ចេកវិទ្យាទំនើប​យើងក៏មិនត្រូវ​មើលរំលងសារៈសំខាន់នៃធនធានមនុស្សដែលមានជំនាញខ្ពស់ និងមានការប្តេជ្ញាចិត្តខ្ពស់នោះដែរ។

នៅទីក្រុងសិនជិន​ មានបុគ្គលិកជំនាញ​វ័យក្មេង និងស្វាហាប់ជាច្រើននាក់ក្នុងវ័យ២០ ឬ៣០ ឆ្នាំ។ ក្នុង ពេលសម្រាកអាហារថ្ងៃត្រង់ នៅក្នុងសួនបច្ចេកវិទ្យា យើងអាចមើលឃើញបុគ្គលិកជំនាញទាំងនោះ ចេញមកខាងក្រៅអគារ​ ពាក់​អាវយឺត ខោខូវប៊យ និងស្បែកជើងប៉ាតាកីឡា ជំនួសឱ្យការស្លៀកពាក់អាវធំផ្លូវការ​។ ពួកគេដើរពេញផ្លូវក្នុងសួន​បច្ចេកវិទ្យា ដែល​យក​គម្រូតាមតំបន់បច្ចេកវិទ្យាទំនើប Silicon Valley របស់អាមេរិក។

នៅពេលដែលភោជនីយដ្ឋានមួយចំនួននៅក្នុងក្រុងក្វាងចូវ​បិទនៅម៉ោង ៩យប់​ នៅក្នុងសួន​បច្ចេកវិទ្យាទំនើបរបស់សិនជិន ម៉ោងស្ទះផ្លូវ​គឺនៅ​ម៉ោង ១១យប់ នៅពេល​ដែលបុគ្គលិកទាំងនោះចេញពីក្រុមហ៊ុននៅថ្ងៃធម្មតា។​

នេះ​គឺ​ស្រប​នឹង​ពាក្យ​ស្លោក​របស់​ចិន​ដែល​បាន​ប្រើ​ក្នុងពេល​ដំបូង​នៃ​កំណែទម្រង់​​បើកទូលាយ និង​ឯកជនភាវូបនីយកម្ម ដែល​និយាយ​ថា “ពេលវេលា​គឺ​ជាមាសប្រាក់​, ប្រសិទ្ធភាពគឺជាអាយុជីវិត”។ កម្មករដែលមានជំនាញខាងបច្ចេកវិទ្យា និងសមត្ថភាពប្រកួតប្រជែងខ្ពស់ សុទ្ធ​តែ​មានស្មារតីស្រេកឃ្លានដូចសម័យកាលដែលទើបរកឃើញរ៉ែមាសថ្មីៗ​ហើយពួកគេសុខចិត្តធ្វើការបន្ថែមម៉ោង​លើសពីការកំណត់ ដើម្បីសម្រេចបាននូវភាពប្រសើរឡើងនៃសេដ្ឋកិច្ចរបស់ពួកគេ។

 

“តើកម្ពុជារំពឹង​អ្វីពីគម្រូក្រុងសិនជិន​?”

បើ​ដាក់ការអភិវឌ្ឍខេត្តព្រះសីហនុចូលទៅ​ក្នុងបរិបទនៃការអភិវឌ្ឍរយៈពេល ៤០ ឆ្នាំនៃតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសសិនជិន​ យើង​អាចមើលឃើញថា ខេត្តព្រះសីហនុ​ទើបតែស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលដំបូងប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែ មិនមែនមានន័យថា ខេត្តនេះពុំដែល​​មាន​រំញោចនៃការ​អភិវឌ្ឍសោះនោះដែរ។​ ​គំនិតផ្តួចផ្តើម​ខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវ (BRI) និងការហូរចូលដ៏គំហុគ​នៃដើមទុនវិនិយោគ និងអ្នកទេសចរចិន​នៅចុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ២០១០​ គឺជាកត្តា​ជំរុញដ៏សំខាន់មួយ​ ធ្វើ​ឱ្យមានក្តីប្រាថ្នាអភិវឌ្ឍ​កាន់តែខ្លាំងឡើងថែមទៀត​នៅខេត្តព្រះសីហនុ​។ ផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានដែល​កើត​ចេញ​ពីការអភិវឌ្ឍលឿន​ជ្រុល និងមិនមាន​ផែនការ​គ្រោងទុកមុន បានបង្ខំឱ្យរាជ​រដ្ឋាភិបាលចូលធ្វើអន្តរាគមន៍ជាមួយផែនការច្បាស់លាស់ជាងមុន ដែល​ស្តែងឡើង​តាមរយៈការ​​រៀបចំ​​អភិវឌ្ឍផែនការមេខេត្តព្រះសីហនុ​ តាមគំរូទីក្រុងសិនជិននេះឯង​។

បើប្រៀបធៀបជាមួយនឹងការអភិវឌ្ឍទីក្រុងសិនជិន​ប្រទេសកម្ពុជាមិនមានការរឹតត្បិត​ខាងមនោគមវិជ្ជាដើម្បី​អនុវត្ត​គម្រូ​ទីក្រុងសិនជិននោះឡើយ​ដោយសារប្រទេសកម្ពុជាជាសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារតាំងពីដើមមក ហើយរបបវិនិយោគរបស់ខ្លួនក៏​មានភាព​សេរីខ្លាំង​បើប្រៀបធៀបជាមួយ​ប្រទេសក្នុងតំបន់​។

ក្នុង​ដំណាក់កាល​នៃ​ការ​អភិវឌ្ឍ​នេះ យើង​អាច​សង្កេត​ឃើញ​ថា ​មាន​ហេតុផល​សំខាន់​បី​សម្រាប់​ប្រទេស​កម្ពុជា​ក្នុង​ការ​ចង់យកគម្រូ​ក្រុងសិនជិន​មក​ប្រើ​ប្រាស់​។

ទីមួយគឺកត្តាទាក់ទាញពីគម្រូជោគជ័យ​​។ កម្ពុជា​មិន​បាន​យកកត្តាមនោគមវិជ្ជា​មកពិចារណានោះទេ ប៉ុន្តែ កម្ពុជាផ្តោតសំខាន់លើ​ភាពទាក់ទាញ​នៃ​គម្រូជោគជ័យ​ និងភាពជាក់ស្តែង​និយម​។ កម្ពុជាចង់អនុវត្តធាតុផ្សំនៃភាពជោគជ័យរបស់ក្រុងសិនជិន នៅ​ក្នុងការអភិវឌ្ឍខេត្តព្រះសីហនុ។ កម្ពុជាមាន​អត្ថប្រយោជន៍ជាអ្នក​រៀនសូត្រតាមក្រោយ​ពីមេរៀនរបស់ទីក្រុងសិនជិន ដូច្នេះ​ យើង​គួរតែ​អាចរៀបចំខ្លួន និងសម្របសម្រួលបានល្អប្រសើរ ឆ្ពោះទៅរកការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព។ ក្នុងន័យនេះ យើងអាចនិយាយបានថា រាជរដ្ឋាភិបាលមានបំណងធ្វើអន្តរាគមន៍ម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច ការរៀបចំ​ផែនការ និងនិយ័ត​ការអភិវឌ្ឍ ជំនួសឱ្យឥរិយាបទ​ទុកសេដ្ឋកិច្ច​អោយដំណើរការទាំងស្រុង​តាម​អំណាចទីផ្សារ​។ យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ ​នៅមិនទាន់ច្បាស់ទេ​ថា ​តើរាជ​​រដ្ឋាភិបាល​មាន​បំណង​ធ្វើ​អន្តរាគមន៍កម្រិតណា នៅ​​ក្នុង​ដំណើរ​ការ​អភិវឌ្ឍដែលប្រើ​​​​រយៈ​​ពេលយូរមួយនេះ។ ថាតើរាជ​រដ្ឋាភិបាលនឹង​ដើរតួជានិយតករ អ្នកត្រួតពិនិត្យ អ្នករៀបចំផែនការ ឬអ្នកពាក់ព័ន្ធដោយ​ផ្នែក ឬយ៉ាងណានោះ គឺអាស្រ័យទៅលើ​ការពិភាក្សាបន្ថែមទៀតរវាង​ស្ថាប័នសំខាន់ៗ ដោយ​យោងទៅ​លើ​ឆន្ទៈនយោបាយ សមត្ថភាពស្ថាប័ន និងធនធានដែលអាចប្រើប្រាស់បាន​។ ការបែងចែកការងាររវាង​ស្ថាប័នក្នុងកម្រិតផ្សេងៗរបស់​រាជ​រដ្ឋាភិបាល និងការកំណត់ដែន​សមត្ថកិច្ច​ និងទំនួលខុសត្រូវស្នូលរបស់ពួកគេក៏ជាប្រធានបទសម្រាប់ការពិភាក្សានាពេលអនាគតផងដែរ។

ទីពីរ​គឺ​អំពី​ប្រភពទុន​​នៃ​ការ​វិនិយោគ។ តាមរយៈការភ្ជាប់ជាមួយគម្រូ​ទីក្រុងសិនជិន​ កម្ពុជាកំពុងព្យាយាមប្រាប់​ទៅ​ដល់អ្នកវិនិយោគចិនថា ពួកគេអាចរំពឹងថា ខេត្តព្រះសីហនុ​នឹងមានបរិយាកាសស្រដៀងគ្នាដូចនៅសិនជិន​ដែរ​ ប្រសិនបើពួកគេត្រូវការស្វែងរកគោលដៅ​វិនិយោគថ្មី ឬបន្ថែម។ ទីក្រុងសិនជិនត្រូវការមូលធន​វិនិយោគពីក្រុង​ហុងកុង ហើយសិនជិន​ទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍យ៉ាងច្រើនពីលក្ខណៈភូមិសាស្ត្រជិតក្រុងហុងកុង និង​ទំនាក់ទំនងសែលោហិតរបស់ជនជាតិចិននៅហុងកុង។ ដូចគ្នានេះដែរ ទីក្រុងសិនជិន​អាចនឹងដើរតួជាច្រកចេញចូល​របស់កម្ពុជា ទៅកាន់ប្រភពមូលធន​វិនិយោគរបស់ចិន ប្រសិនបើកម្ពុជាអាចប្តេជ្ញាធានា​យ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ថា នឹង​មាន​បរិយាកាសធុរកិច្ច និងវិនិយោគ ដូចនឹងស្ថានភាព​ដែល​បានទ្រទ្រង់ដល់អច្ឆរិយៈសេដ្ឋកិច្ច​នៃ​ក្រុង​សិនជិន​។

ទីបីគឺកត្តា​ប្រភពនៃនវានុវត្តន៍។ ការទទួលបានបច្ចេកវិទ្យាទំនើប និងនវានុវត្ត​ន៍គឺជាភាពទាក់ទាញ​ដ៏សំខាន់សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងការផ្សារភ្ជាប់ជាមួយនឹងទីក្រុងសិនជិន​ ដែលមានប្រវត្តិ​ដ៏អស្ចារ្យក្នុងការស្រូបយកបច្ចេកវិទ្យាទំនើបក្នុងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច​ក៏ដូចជាការអភិវឌ្ឍទីក្រុង។ យើង​តោងរំលឹកថា ដូចករណីទីក្រុងសិនជិន​ដែរ​ ការអភិវឌ្ឍ និងទាក់ទាញ​បច្ចេកវិទ្យា​ទំនើប ត្រូវការពេលវេលាយូរ​។ តើអ្វីទៅដែលកំណត់ថា​ ​ទំនើប ហើយ​បច្ចេកវិទ្យាកម្រិតណាដែលកំណត់ថា កម្រិតខ្ពស់ គឺត្រូវបន្តពិភាក្សាតទៅទៀត។ យ៉ាងណាក្តី នៅដំណាក់កាលដំបូង កម្ពុជាអាចនឹង​ត្រូវការបច្ចេកវិទ្យាកម្រិត​សមស្រប និងចាំបាច់​ ដែល​មិនមែនជាបច្ចេកវិទ្យាទំនើបកម្រិតខ្ពស់​ភ្លាមៗនោះទេ ដើម្បីលើកស្ទួយ​ឧស្សាហកម្មរបស់ខ្លួនចេញ​ពីឧស្សាហកម្មអតិពលកម្ម ទៅជាឧស្សាហកម្មដែលមានតម្លៃបន្ថែមខ្ពស់ជាងមុន​ និងផ្អែកលើជំនាញកាន់តែខ្ពស់ជាងមុន នៅ​ក្នុងដំណើរទៅមុខបន្តិចម្តងៗរបស់ខ្លួន​។

“Shenzhen Dream”, the Cambodian Version? (Part 1)

Opinion, Khmer Times, 26 April 2023 (Link)

“Be Ambitious”

The father of China’s modernization, reforms and opening-up, Chinese Vice Premier Deng Xiaoping paid an official visit to the United States in January 1979. He was the first Chinese leader to do so after the official establishment of diplomatic relations between the two countries. He stressed that he came to the US to learn everything advanced. He visited some cutting-edge industrial and high-tech projects in America.

While listening attentively, he was envisioning China's own industrial modernization. At a plant of Ford, he said that China needed to develop its own automobile industry and he would give it a time frame of 20 years. At the Johnson Space Center in Houston, he started to envisage how China may catch up with advanced countries in its space program. At an assembly plant of Boeing 747 jets, he pointed out that as its economy grew, it was important for China to design and produce its own jumbo jets.

He was amazed that Ford factory could produce 50 cars per hour, when, at the time, China was only able to manufacture 13,000 a year.

Deng Xiaoping was ambitious in bringing all that he saw in terms of advanced technologies in the US to China.

To achieve these dreams, Deng Xiaoping was instrumental in opening up China to absorb foreign capital, corporate management system and technologies despite the fear of negative impacts on socialist system. Under his watchful eye, China embarked on daring reforms including, among others, the establishment of four "special economic zones" along the Southeastern coast of China, with Shenzhen, Shantou, and Zhuhai located in Guangdong province and Xiamen located in Fujian province.

His seemingly impossible dreams back in 1979 when China was still under-developed all became true four decades later or well before that.

When President Xi Jinping visited Qianhai, which is a small bay area in Shenzhen city in 2012, he encouraged the city to dare to be the first and the pioneer of innovation; to become a blank paper, in which beautiful picture can be drawn. President Xi designated Qianhai as the first stop of his inspection trips, stressing Qianhai’s mission of “leveraging Hong Kong, serving the Chinese mainland, and influencing the world.”

Back in the 1980s, the area was mudflat and had nothing but stones. Literally stones. The photos at Qianhai Exhibition Center proved that fact.

Now, the area is home to the Qianhai Shenzhen-Hong Kong Modern Service Industry Cooperation Zone (Cooperation Zone). It is a pioneering business zone to promote modern service industries, including finance, logistics, information technology, and science and technology, as well as to strengthen collaborative ties between Guangdong, Hong Kong and Macao in the Greater Bay Area (“GBA”). Initially sprawling over 15 km², the Cooperation Zone is set to expand eight-fold to 121 km².

In the same spirit, if we talk about dreams, should Cambodian leaders tell Chinese leaders that Cambodia wants to send Cambodians to space with Chinese taikonauts (or astronauts) in the next 20 or 30 years?

The question is rather extreme. It tells the gap between realities and dreams. In fact, dreams can have many forms and levels. They can be an illusion or romantic fantasies; they can be ambitions with clear goals. But when we talk about dreams, there are always some unachievable or impossible elements, something beyond reach or far from realities.

Among many dreams for nation-building, Cambodia has a dream, which is to create another Shenzhen in Preah Sihanouk Province.

“Shenzhen dream”, the Cambodian version.

People can put a lot of question marks toward this dream, but the inspirational drive should not be suppressed.

Long times ago, the government had identified Preah Sihanouk Province as one of the poles of economic growth triangle, after Phnom Penh and Siem Reap, but the growth had been sluggish compared to the other two economic poles.

When policy-makers started to prepare the Industrial Development Policy (IDP) in the years 2012-2013, Sihanoukville city was still a sleepy town. Envisioning Cambodia’s industrialization from 2015 to 2025, they discussed, within the IDP framework, to a great extent on the strategies to develop and transform Preah Sihanouk Province into a multi-purpose Special Economic Zone.

IDP has identified four concrete measures, and the fourth one proposed to “develop and transform Preah Sihanouk Province into a model multi-purposed Special Economic Zone, following the concept of Special Administrative Region. Under this concept, a master plan, legal and regulatory framework and other administrative arrangements will be developed and designed to provide full authority and jurisdiction for mobilization of resources, talents, investments and businesses to develop the province to become an economic pole and industrial, trade and tourist hub in line with sustainable and environmentally sound development concepts, and to be recognized as the ASEAN Green Industry and Metropolitan City in the future.”

This specific paragraph was a direct reference to Shenzhen model even if IDP did not explicitly mention Shenzhen.

And here comes the problem of reality.

Despite having IDP in 2015, the development of the master plan for Preah Sihanouk Province did not start until 2019 because it was difficult to find a serious developer as well as to allocate resources. Only in 2019 that the government designated the Urban Planning Design Institute of Shenzhen (UPDIS) to develop the master plan. This was no coincidence. UPDIS was recommended by the United Nations Industrial Development Organization (UNIDO) to shoulder this task because this institution had practical experience in developing the second master plan for Shenzhen (1996-2010), and that specific master plan won the Patrick Abercrombie Prize for Urban Planning and Design in 1999.

When UPDIS was starting to prepare for the master plan, Covid-19 wreaked havoc on the whole world. According to the original plan, it is expected that the draft master plan will be developed within this year but it remains to be seen whether more time is needed to accommodate more internal consultations among various ministries and sub-national administrations before reaching common ground on future direction of the master plan. Beside there is probably a need to fill in the time-gap that was taken away by Covid-19.

 

“What is Shenzhen model?”

There is no consensus among scholars and practitioners about the so-called Shenzhen model.

A simplified explanation provided that over the span of 40 years, evolution of Shenzhen’s economy can be divided into four decades. In the first ten years, Shenzhen relied on the production of electronic consumer goods such as TV, laptops and mobile phones. The second decade focused on real estate. The third one relied on advanced technologies while the fourth decade was characterized by the increased importance of finance, stock, and insurance industries.

This explanation is like the climb-up of ladder of industrialization and global value chain.

If we are to find a more consistent and coherent explanation for the development of Shenzhen, the analysis on government’s planning can be more reliable. Up until today, Shenzhen has developed four master plans; the first master plan (1986-2000), the second master plan (1996-2010), the third master plan (2010-2020), and the fourth master plan (2020-2035).

If we are to find commonalities about each master plan, then it would be the identification of the so-called “strategic emerging industries”, and the consistent effort to make Shenzhen more “special” than other administrative areas. By identifying strategic emerging industries, Shenzhen wants to stay ahead of time by attracting new investments that fit well to Shenzhen’s development stage. To that end, the government has constantly devised and revised various incentives in accordance with the needs of those strategic emerging industries.