Friday, October 17, 2014

វារីអគ្គិសនី: ឥទ្ធិពលចិន និង បញ្ហាបរិស្ថាន?



វារី​អគ្គិសនី: ឥទ្ធិពល​ចិន និង បញ្ហា​បរិស្ថាន?
ដោយស៊ឹម វីរៈ
កាសែត​ប៉ុស្តិ៍ខ្មែរ  លិខិត​មិត្តអ្នកអាន ចុះថ្ងៃទី ២៦ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ ២០១៤​


តម្លៃ​អគ្គិសនី​នៅ​កម្ពុជា​គឺ​មាន​តម្លៃ​ថ្លៃ​ជាង​គេ​នៅ​ក្នុង​តំបន់​ដែល​ជា​របាំង​មួយ​ក្នុង​ការ​ទាក់​ទាញ​វិនិយោគិន​បរទេស។ រដ្ឋាភិបាល​រំពឹង​ថា បញ្ហា​នេះ​នឹង​ត្រូវ​បាន​ដោះ​ស្រាយ​នៅ​ពេល​ថាមពល​ពី​វារី​អគ្គិសនី​ចាប់​ដំណើរការ។

នៅ​ក្នុង​ការ​ពិភាក្សា​ទាក់​ទង​ទៅ​នឹង​រោងចក្រ​ថាមពល​វារី​អគ្គិសនី​យើង​សង្កេត​ឃើញ​មាន​លក្ខណ​ពិសេស​ពីរ​យ៉ាង ទី១ គឺការ​បន្ទោស​ប្រទេស​ចិននិង ទី២ ការ​ផ្តោត​អារម្មណ៍​ខ្លាំង​ទៅ​លើ​ផល​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន ពោល​គឺ​សុទ្ធ​តែ​ជា​ទ្រឹស្តី​អវិជ្ជមាន។

លក្ខណ​ពិសេស ទី១ ការ​បន្ទោស​ប្រទេស​ចិនចំណុច​នេះ​កើត​ឡើង​ដោយ​សារ​ថា ភាគ​ច្រើន​នៃ​គម្រោង​រោងចក្រ​ថាមពល​វារី​អគ្គិសនី​សុទ្ធ​តែ​ពាក់​ព័ន្ធ​ជាមួយ​នឹង ប្រទេស​ចិន។ យោង​តាម​ក្រសួង​រ៉ែ និង​ថាមពល ក្រុម​ហ៊ុន​របស់​ចិន បាន​វិនិយោគ​ជាង ១៦០០ លាន​ដុល្លារ លើ​ការ​សាង​សង់​ទំនប់​វារី​អគ្គិសនី​ចំនួន ៦ ដែល​អាច​ផ្គត់​ផ្គង់​ថាមពល​បាន ៩២៨ មេហ្គាវ៉ាត់។ តួលេខ​នេះ​ហាក់​ក្លាយ​ជា​មូលដ្ឋាន​ចម្បង​ក្នុង​ការ​ទាញ​សេចក្តី​សន្និដ្ឋាន​ថា កម្ពុជា​ប្រហែល​ជា​ផ្តល់​អភ័យ​ឯកសិទ្ធិ​ពិសេស​ផ្តាច់​មុខ​ដល់ ប្រទេស​ចិន។ ប៉ុន្តែ ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ យើង​ក៏​គួរ​តែ​ឆ្ងល់​ដែរ​ថា ហេតុ​អ្វី​បាន​ជា​ប្រទេស​ដទៃ​ទៀត​មិន​ធ្វើ ឬ មិន​ចង់​ធ្វើ​គម្រោង​បែប​នេះ។

ជប៉ុន ដែល​ជា​ប្រទេស​ផ្តល់​ជំនួយ​ធំ​បំផុត​មួយ​របស់​កម្ពុជា​មិន​ដែល​មាន​គម្រោង​ទាក់​ទង​នឹង​រោងចក្រ​ថាមពល​វារី​អគ្គិសនី​ទ្រង់​ទ្រាយ​ធំ​នៅ​កម្ពុជា​នោះ​ឡើយ តាំង​ពី​ជប៉ុន​ចាប់​ផ្តើម​ឡើង​វិញ​នូវ​ជំនួយ​អភិវឌ្ឍន៍​ផ្លូវ​ការ​ដល់​កម្ពុជា​នៅ ឆ្នាំ​១៩៩២។ តើ​នេះ​បណ្ដាល​មក​ពី​មូល​ហេតុ​អ្វី?

គម្រោង​ទំនប់​វារី​អគ្គិសនី ណាម៉ាដា នៅ ឥណ្ឌា និង កូតូប៉ានចាំង នៅ​ឥណ្ឌូនេស៊ី គឺជា​ចម្លើយ​ចំពោះ​សំណួរ​ខាង​លើ។ គម្រោង​ទាំង​នេះ​គឺជា​បទ​ពិសោធ​ដ៏​ជូរ​ចត់​របស់​រដ្ឋាភិបាល​ជប៉ុន ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​ជប៉ុន​មាន​ការ​រារែក​ក្នុង​ការ​ប្រឡូក​ជាមួយ​នឹង​គម្រោង​បែប​នេះ ដែល​តែង​តែ​បញ្ឆេះ​នូវ​ការ​ប្រទូស​រ៉ាយ​មិន​ចេះ​ចប់​រវាង​ក្រុម​ដែល​ការពារ​បរិស្ថាន និង​អាជ្ញាធរ ហើយ​នៅ​ទីបញ្ចប់​គឺ​ធ្វើ​ឲ្យ​ប៉ះពាល់​ដល់​កិត្តិយស​របស់​ខ្លួន​ដែល​ជា​ម្ចាស់​ជំនួយ​ទៅ​វិញ។

Cambodia’s Hydroelectric Question: China Power and the Environment



Cambodia’s Hydroelectric Question: China Power and the Environment
By Sim Vireak, July 30, 2014 (as appeared on The Diplomat online magazine, link)

Discussion about hydroelectric power plants in Cambodia tends to focus on two aspects, both negative. One is an overdependence on Chinese investment, and the other is a relatively disproportionate focus on the environmental impacts of hydroelectric power.

Chinese Influence


Most hydroelectric power plants in Cambodia are associated in some way with China. According to the Ministry of Mines and Energy, Chinese companies have invested more than $1.6 billion in the construction of six dams with a total supply of 928 megawatts. Although the data might suggest the theory that Cambodia is giving preference to China in this particular field, one should also consider why other countries don’t, or don’t want to, invest.

Japan, which is Cambodia’s biggest donor, has not been involved in large scale hydroelectric power plants since it resumed Official Development Assistance (ODA) to Cambodia in 1992. Why?

The Narmada Dam project in India and the Koto Panjang Dam project in Indonesia are instructive. These were bitter experiences for the Japanese government, prompting it to avoid projects that tend to spark conflict among environmental groups and authorities, and that eventually may damage Japan’s ODA brand.

Tuesday, March 18, 2014

"Japan Connection" 日本との絆


“Japan Connection”, my essay for the annual report of my alma mater, Tokyo University of Foreign Studies, Japanese Language Center, published in July 2013
東京外国語大学日本語教育センターの年報に寄稿、2013年7月発行、「修了生の声」のコラム

日本との絆

来日当初

今年6月には日本在住通算10年間を迎えます。文部科学省の奨学生として、2000年に来日し、家族から初めて離れての海外留学という夢に挑みました。まだ高校を卒業したばかりで、物事をきちんと考えられたとはとても思いません。不安を抱えながら、カンボジアにもある「郷に入り、郷に従い」ということわざと、「後悔しないように」という自分なりの行動原則を決めました。後者の原則は、つまり、学業の成果を達成すると同時に日本でしか経験できないことに専念しようということです。

中河原駅にあった「東京外国語大学留学生日本語教育センター」という非常に長い学校の名前を言えるのは当初の同級生の皆の自慢事でした。前期は他の留学生との交流を楽しみましたが、期末試験の成績があまり良くなかったので、後期に入って一気に真面目モードにスイッチ・オンとなりました。いい大学に受かるように毎日夜遅くまで勉強に励んで、人生の中で一番勉強したのはその時でした。

Monday, March 17, 2014

Confidence needed to keep jobs

Letter to Editor, Phnom Penh Post Newspaper, 14 January 2014 (Original Link)





Dear Editor,

When workers took to the streets and protested for an immediate 100 per cent wage increase of up to $160 within a year, in hindsight I keep asking myself what should be the options for civil servants and university graduates who earn less than $100?

With 300,000 youth entering the job market each year, work is increasingly difficult to find, even for many university graduates, prompting some of them to take jobs with meager salaries in order to gain experience and to build skills to compete in the increasingly fierce job market.
For these people, should they also take to the streets or should they change their jobs to work at factories?

If we make such a comparison, then is the workers’ demand for $160 a luxury? Absolutely not.
However, in terms of income, factory workers are better off compared to being traditional farmers or seasonal construction workers.

Looking back at 10 or 20 years ago, it was widely accepted that the more than 400 garment factories, which employ about 600,000 workers and account for 35 per cent of the country’s GDP, have contributed significantly to the country’s economy as well as poverty reduction.


ប្រាក់​ខែ​កម្មករ​ទាមទារ​ឲ្យ​មាន​ដំណោះស្រាយ​ម្តង​មួយ​ជំហានៗ

Letter to Editor, Phnom Penh Post Newspaper in Khmer, 13 January 2013 (Original Link)

Monday, 13 January 2014 ស៊ឹម វីរៈ
ជូនចំពោះលោកការីនិពន្ធ

នៅ​ពេល​ដែល​កម្មករ​ធ្វើ​បាតុកម្ម​ទាមទារ​ឲ្យ​មាន​ការ​ដំឡើង​ប្រាក់​ខែ ១០០ឲ្យ​បាន​ដល់ ១៦០ ដុល្លារ ក្នុង​ឆ្នាំ​នេះ​តែ​ម្តង ខ្ញុំ​តែង​តែ​នឹក​ភ្នក​ក្នុង​ចិត្ត​ថា តើ​មន្ត្រី​រាជការ និង​និស្សិត​បញ្ចប់​ការ​សិក្សា នៅ​មហា​វិទ្យាល័យ​ដែល​រក​ចំណូល​បាន​តិច​ជាង ១០០ ដុល្លារ​ពួក​គេ​មាន​អារម្មណ៍​យ៉ាង​ម៉េច​ដែរ​នៅ​ពេល​ដែល​គេ​ឃើញ​ទិដ្ឋភាព​បែប ​នេះ?

ជា​រៀងរាល់​ឆ្នាំ យុវជន​ប្រមាណ ៣០ ម៉ឺន​នាក់ ចូល​ប្រឡូក​ក្នុង​ទីផ្សារ​ការងារ ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​ទីផ្សារ​ការងារ មាន​ភាព​ចង្អៀត​ទោះ​បី​បញ្ចប់​ការ​សិក្សា​ពី​មហា​វិទ្យាល័យ​ក្តី ហើយ​យុវជន​ខ្លះ ត្រូវ​បង្ខំ​ចិត្ត​ទទួល​យក​ការងារ​ដែល​មាន​ប្រាក់​ខែ​ស្តួច​ស្តើង​ជា​មុន​ សិន ដើម្បី​សន្សំ​បទ​ពិសោធ និង​កសាង​ជំនាញ​ដើម្បី​ប្រកួត​ក្នុង​ទីផ្សារ​ការងារ។សម្រាប់​ពួក​គេ តើ​ពួក​គេ​ត្រូវ​ចេញ​មក​ធ្វើ​បាតុកម្ម​ដែរ​ឬ​យ៉ាង​ណា ឬ​មួយ​ក៏​ពួក​គេ​ត្រូវ​ដូរ​ការងារ​ទៅ​ធ្វើ​ការ​នៅ​រោងចក្រ​វិញ?

ប្រសិន​បើ​យើង​ធ្វើ​ការ​ប្រៀប​ធៀប​បែប​នេះ អ៊ីចឹង​តើ​មាន​ន័យ​ថា ការ​ទាមទារ​ប្រាក់​ខែ ១៦០ ដុល្លារ របស់​កម្មករ​ជា​ការ​ទាមទារ​ដ៏​ហ៊ឺហា​ហួស​ហេតុ​ឬប្រាកដ​ជា​មិន​មែន​ហើយ។ ប៉ុន្តែ បើ​គិត​លើ​ប្រាក់​ចំណូល​បច្ចុប្បន្ន គេ​អាច​និយាយ​បាន​ថា កម្មករ​រោងចក្រ​មាន​ចំណូល​គ្រាន់​បើ​ជាង​ពេល​ដែល​ពួក​គេ​ធ្វើ​ជា​កសិករ ដែល​អាស្រ័យ​លើ​ទឹក​ភ្លៀង ឬ​កម្មករ​សំណង់។ បើ​យើង​ប្រៀប​ធៀប​នឹង ១០  ២០ ឆ្នាំ​មុន​មាន​ការ​ទទួល​ស្គាល់​ជា​ទូទៅ​ថា រោងចក្រ​វាយនភ័ណ្ឌ​បច្ចុប្បន្ន (ដែល​មាន​ជាង ៤០០ ដែល​ផ្តល់​ការងារ​ដល់​ប្រជាជន​ជាង ៦០ ម៉ឺន​នាក់ និង​ទ្រទ្រង់​ផល​ទុន​ជាតិ​ប្រហែល ៣៥%) បាន​ចូល​រួម​ចំណែក​យ៉ាង​សកម្ម​ក្នុង​ការ​លើក​ស្ទួយ​សេដ្ឋកិច្ច​ជាតិ និង​កាត់​បន្ថយ​ភាព​ក្រីក្រ។

What are the implications of Cambodia's success at ICJ?

Letter to Editor, Phnom Penh Post Newspaper in Khmer, 26 November, 2013 (Original Link)

តើ​ជ័យជម្នះ​សាលដីកា ឡាអេ មាន​អត្ថន័យ​ដូចម្តេច​ខ្លះ?
Tuesday, 26 November 2013 ស៊ឹម វីរៈ
ជូនចំពោះលោកការីនិពន្ធ!
ខ្ញុំ សូម​បញ្ចេញ​មតិ​តប​ទៅ​លិខិត​ក្រោម​ចំណង​ជើង​ថាហេតុ​អ្វី​ក៏​ចាត់ ទុក​ការ​បកស្រាយ​សាលដីកា ឡាអេ ជា ជ័យជម្នះ? ដោយ​លោក នន ណេធិន។
ពិត​ណាស់​ថា តុលាការ​ពុំ​បាន​អារ កាត់​ឲ្យ​ដាច់​ស្រេច​លើ​ខ្សែ​បន្ទាត់​ព្រំដែន​រវាង កម្ពុជា-ថៃ ដោយ​ហេតុ​ថា តុលាការ​គ្មាន​យុត្តាធិការ​ក្នុង​ការ​វិនិច្ឆ័យ​ដែនដី​ជម្លោះ លើស​ពី​អ្វី​ដែល​បាន​សម្រេច​កាល​ពី​ឆ្នាំ ១៩៦២ ឡើយ។ ប៉ុន្តែ ខ្ញុំ​សូម​បដិសេធ​ទាំង​ស្រុង​ចំពោះ​ការ​អះអាង​ថា «សាលដីកា​នេះ គឺជា​រង្វាន់​របស់​តុលាការ​អន្តរជាតិទៅ​ឲ្យ​ថៃ»។ ទាំង​ក្នុង​ន័យ​ចង្អៀត ទាំង​ក្នុង​ន័យ​ទូលាយ សាលដីកា​នេះ គឺជា​ជ័យជម្នះ​យ៉ាង​ច្បាស់​របស់​កម្ពុជា។
ក្នុង​ន័យ​ចង្អៀត ពិត​ណាស់​ថា សាលដីកា​នេះ​គ្មាន​អ្វី​ថ្មី​ក្រៅ​ពី​ការ​បកស្រាយ​សាលដីកា​ឆ្នាំ ១៩៦២ នោះ​ទេ ប៉ុន្តែ អ្វី​ដែល​ជា​ចំណុច​ខុស​គ្នា​ចម្បង គឺ​ការ​សម្រេច​ជា​ឯកច្ឆ័ន្ទ​ក្នុង​ចំណោម​ចៅក្រម​ទាំង ១៧ រូប (បូក​រួម​ទាំង​ចៅក្រម​បម្រុង ២ រូប)។ សូម​បញ្ជាក់​ថា កាល​ពី​អំឡុង​ឆ្នាំ ១៩៦២ បើ​និយាយ​ដោយ​សង្ខេប​គឺ​តុលាការ​បាន​សម្រេច () សំឡេង ៩ ទល់​នឹង ៣ ថា ប្រាសាទ ព្រះវិហារ ស្ថិត​ក្នុង​ទឹក​ដី​ក្រោម​អធិបតេយ្យ​កម្ពុជា () សំឡេង ៩ ទល់​នឹង ៣ ថា ថៃ​មាន​កាតព្វកិច្ច​ដក​ទ័ព​ឬ​ឆ្មាំ () សំឡេង ៧ ទល់​នឹង ៥ ថា ថៃ​មាន​កាតព្វកិច្ច សង​មក​កម្ពុជា​នូវ​វត្ថុ​ទាំង​ឡាយ​ដែល​ត្រូវ​បាន​យក​ចេញ​ពី​ប្រាសាទ ឬ តំបន់​ប្រាសាទ​ដោយ​អាជ្ញាធរ​ពាក់ព័ន្ធ​របស់​ថៃ។ ដោយ​ឡែក ក្នុង​សាលដីកា​ឆ្នាំ ២០១៣ នេះ​វិញ គឺ​តុលាការ​បាន​សម្រេច​នូវ​ខ្លឹមសារ​ដដែល​នេះ​ដោយ​សំឡេង​ជា​ឯកច្ឆ័ន្ទ។ នេះ​គឺជា​ការ​បញ្ជាក់​សា​ជា​ថ្មី​ដោយ​គ្មាន​មន្ទិល។
ក្នុង​ន័យ​ទូលាយ គឺ​កម្ពុជា​បាន​ជោគជ័យ​លើ ២ ចំណុច​ធំៗ។ ទី១ គឺ​ជោគជ័យ​ក្នុង​ការ​ទាញ​ថៃ​ឲ្យ​មក​ឈ្លោះ​គ្នា​តាម​ផ្លូវ​តុលាការ បញ្ឈប់​ការ​បង្ហូរ​ឈាម​របស់​ប្រជា​ពលរដ្ឋ​ទាំង​សង​ខាង។ កម្ពុជា​បាន​ឆ្លង​កាត់​សង្រ្គាម​ជាង ៣០ឆ្នាំ ហើយ ហើយ​គ្មាន​នរណា​ដឹង​ពី​ទុក្ខ​លំបាក​នៃ​សង្រ្គាម​ជាង​ប្រជាជន​ខ្មែរ​នោះ​ទេ ដូច្នេះ ការ​បន្ធូរ​បន្ថយ​ភាព​តាន​តឹង​ផ្នែក​យោធា គឺ​ជា​ជោគជ័យ​ដ៏​ធំ​មួយ​សម្រាប់​សន្តិភាព និង​សម្រាប់​ប្រជាជន​ខ្មែរ​យើង។ ទី.២ កម្ពុជា​បាន​ជោគជ័យ​ក្នុង​ការ​បង្ហាញ​ទៅ​សហគមន៍​អន្តរជាតិ​អំពី​ភាព​ចាស់​ ទុំ​របស់​កម្ពុជា ក្នុង​ការ​ដោះស្រាយ​ជម្លោះ​ព្រំដែន ដោយ​បញ្ជាក់​យ៉ាង​ច្បាស់​ថា កម្ពុជា​មាន​ឆន្ទៈ​រក្សា​សន្តិភាព​តាម​ព្រំដែន និង​ដោះស្រាយ​ជម្លោះ​តាម​ក្របខ័ណ្ឌ​ច្បាប់​អន្តរជាតិ និង​ដោយ​សន្តិវិធី។
ទោះ​មាន​ជ័យជម្នះ​ដូច​ខាង​លើ​នេះ​ក្តី ក្រោយ​ពី​មាន​សាលដីកា​ឆ្នាំ ២០១៣ នេះ សំណួរ​ដែល​យើង​ត្រូវ​សួរ​បន្ត​មាន ២ គឺ () តើ​ថៃ​អាច​អនុវត្ត​សាលដីកា​នេះ​បាន​កម្រិត​ណា? () ចុះ​បញ្ហា​ដែន​អធិបតេយ្យ​ដែល​នៅ​សេស​សល់​ត្រូវ​ដោះស្រាយ​យ៉ាង​ដូចម្តេច?
ចំពោះ​សំណួរ () ជា​ទូទៅ យើង​មិន​អាច​រំពឹង​ថា ថៃ​អនុវត្ត​តាម​សាលដីកា​ភ្លាមៗ​នោះ​ទេ ព្រោះ​ថៃ​មាន​តួអង្គ​នយោបាយ​ច្រើន ដូចជា រដ្ឋាភិបាល បក្ស​ប្រឆាំង និង​យោធា ហើយ​តួអង្គ​នីមួយៗ​មិន​សូវ​ជា​មាន​ជំហរ​ដូច​គ្នា​នោះ​ឡើយ។ សេណារីយោ អាក្រក់​បំផុត​គឺ​ការ​បន្ត​ប្រើ​ប្រាស់​នយោបាយ​ជាតិ​និយម​ជ្រុល​របស់ អ្នក​នយោបាយ​ថៃ​ដែល​ជា​កត្តា​ចម្បង​នាំ​យក​ភ្លើង​ជម្លោះ​ផ្ទៃ​ក្នុង​របស់ ថៃ​មក​ដុត​បំផ្លាញ​តុ​ចរចា​ដោយ​សន្តិវិធី។
ទាក់ទង​នឹង​សំណួរ () យើង​ត្រូវ​ចងចាំ​ថា ស្ទើរ​តែ​គ្រប់​ប្រទេស​ទាំង​អស់​ក្នុង​ពិភពលោក​សុទ្ធ​តែ​មាន​បញ្ហា​ជម្លោះ​ ដែន​អធិបតេយ្យ ហើយ​កម្រ​នឹង​មាន​ប្រទេស​ណា​មួយ​អះអាង​ថា បាន​ដោះស្រាយ​ស្រេច​បាច់​ណាស់។ ហេតុ​ដូច្នេះ ចម្លើយ​គឺ​គ្មាន​អ្វី​ក្រៅ​ពី​ការ​បន្ត​ចរចា​នោះ​ឡើយ ហើយ​ដើម្បី​ចរចា​បាន​ទាល់​តែ​មាន​សន្តិភាព​ទាំង​សង​ខាង។ នៅ​ពេល​ដែល​កម្ពុជា​មាន​សង្រ្គាម​ស៊ីវិល ហើយ​ថៃ​មានរដ្ឋ​ប្រហារ តើ​យើង​នឹង​អាច​ចរចា​ដូចម្តេច​បាន? ទាក់ទង​នឹង​ចំណុច​នេះ យើង​កុំ​ភ្លេច​ថា កម្ពុជា​មិន​ដែល​មាន​សន្តិភាព​ផ្ទៃ​ក្នុង​ស្រួល​បួល ដើម្បី​ចរចា​បញ្ហា​ព្រំដែន​ជាមួយ​ប្រទេស​ជិត​ខាង​នោះ​ឡើយ។ យើង​ទើប​តែ​មាន​សន្តិភាព​ប្រមាណ ១ ទសវត្សរ៍​តែ​ប៉ុណ្ណោះ។ ដូច្នេះ ការ​រក្សា​សន្តិភាព គឺជា​អាទិភាព​ចម្បង​របស់​កម្ពុជា។
ក្នុង​បរិបទ​បែប​នេះ ទាំង​កត្តា​ច្បាប់ ទាំង​កត្តា​នយោបាយ ការ​ដែល​អះអាង​ថា «សាលដីកា​នេះ​គឺជា​រង្វាន់​របស់​តុលាការ​អន្តរជាតិ​ទៅ​ឲ្យ​ថៃ» គឺ​មិន​អាច​ទទួល​យក​បាន​ឡើយ៕