Letter to Editor, Phnom Penh Post Newspaper in Khmer, 26 November, 2013
(Original Link)
តើជ័យជម្នះសាលដីកា
ឡាអេ មានអត្ថន័យដូចម្តេចខ្លះ?
Tuesday, 26
November 2013 ស៊ឹម វីរៈ
ជូនចំពោះលោកការីនិពន្ធ!
ខ្ញុំ សូមបញ្ចេញមតិតបទៅលិខិតក្រោមចំណងជើងថា“ហេតុអ្វីក៏ចាត់ ទុកការបកស្រាយសាលដីកា
ឡាអេ ជា ជ័យជម្នះ? ដោយលោក នន ណេធិន។
ពិតណាស់ថា តុលាការពុំបានអារ កាត់ឲ្យដាច់ស្រេចលើខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនរវាង
កម្ពុជា-ថៃ ដោយហេតុថា តុលាការគ្មានយុត្តាធិការក្នុងការវិនិច្ឆ័យដែនដីជម្លោះ
លើសពីអ្វីដែលបានសម្រេចកាលពីឆ្នាំ ១៩៦២ ឡើយ។ ប៉ុន្តែ ខ្ញុំសូមបដិសេធទាំងស្រុងចំពោះការអះអាងថា
«សាលដីកានេះ គឺជារង្វាន់របស់តុលាការអន្តរជាតិទៅឲ្យថៃ»។ ទាំងក្នុងន័យចង្អៀត ទាំងក្នុងន័យទូលាយ
សាលដីកានេះ គឺជាជ័យជម្នះយ៉ាងច្បាស់របស់កម្ពុជា។
ក្នុងន័យចង្អៀត ពិតណាស់ថា សាលដីកានេះគ្មានអ្វីថ្មីក្រៅពីការបកស្រាយសាលដីកាឆ្នាំ
១៩៦២ នោះទេ ប៉ុន្តែ អ្វីដែលជាចំណុចខុសគ្នាចម្បង គឺការសម្រេចជាឯកច្ឆ័ន្ទក្នុងចំណោមចៅក្រមទាំង
១៧ រូប (បូករួមទាំងចៅក្រមបម្រុង ២ រូប)។ សូមបញ្ជាក់ថា
កាលពីអំឡុងឆ្នាំ ១៩៦២ បើនិយាយដោយសង្ខេបគឺតុលាការបានសម្រេច (១) សំឡេង ៩ ទល់នឹង ៣ ថា ប្រាសាទ ព្រះវិហារ ស្ថិតក្នុងទឹកដីក្រោមអធិបតេយ្យកម្ពុជា
(២) សំឡេង ៩ ទល់នឹង ៣ ថា ថៃមានកាតព្វកិច្ចដកទ័ពឬឆ្មាំ
(៣) សំឡេង ៧ ទល់នឹង ៥ ថា ថៃមានកាតព្វកិច្ច
សងមកកម្ពុជានូវវត្ថុទាំងឡាយដែលត្រូវបានយកចេញពីប្រាសាទ ឬ តំបន់ប្រាសាទដោយអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធរបស់ថៃ។
ដោយឡែក ក្នុងសាលដីកាឆ្នាំ ២០១៣ នេះវិញ គឺតុលាការបានសម្រេចនូវខ្លឹមសារដដែលនេះដោយសំឡេងជាឯកច្ឆ័ន្ទ។
នេះគឺជាការបញ្ជាក់សាជាថ្មីដោយគ្មានមន្ទិល។
ក្នុងន័យទូលាយ គឺកម្ពុជាបានជោគជ័យលើ
២ ចំណុចធំៗ។ ទី១ គឺជោគជ័យក្នុងការទាញថៃឲ្យមកឈ្លោះគ្នាតាមផ្លូវតុលាការ
បញ្ឈប់ការបង្ហូរឈាមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងសងខាង។ កម្ពុជាបានឆ្លងកាត់សង្រ្គាមជាង
៣០ឆ្នាំ ហើយ ហើយគ្មាននរណាដឹងពីទុក្ខលំបាកនៃសង្រ្គាមជាងប្រជាជនខ្មែរនោះទេ
ដូច្នេះ ការបន្ធូរបន្ថយភាពតានតឹងផ្នែកយោធា គឺជាជោគជ័យដ៏ធំមួយសម្រាប់សន្តិភាព
និងសម្រាប់ប្រជាជនខ្មែរយើង។ ទី.២ កម្ពុជាបានជោគជ័យក្នុងការបង្ហាញទៅសហគមន៍អន្តរជាតិអំពីភាពចាស់
ទុំរបស់កម្ពុជា ក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះព្រំដែន ដោយបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា កម្ពុជាមានឆន្ទៈរក្សាសន្តិភាពតាមព្រំដែន
និងដោះស្រាយជម្លោះតាមក្របខ័ណ្ឌច្បាប់អន្តរជាតិ និងដោយសន្តិវិធី។
ទោះមានជ័យជម្នះដូចខាងលើនេះក្តី ក្រោយពីមានសាលដីកាឆ្នាំ
២០១៣ នេះ សំណួរដែលយើងត្រូវសួរបន្តមាន ២ គឺ (១) តើថៃអាចអនុវត្តសាលដីកានេះបានកម្រិតណា?
(២) ចុះបញ្ហាដែនអធិបតេយ្យដែលនៅសេសសល់ត្រូវដោះស្រាយយ៉ាងដូចម្តេច?
ចំពោះសំណួរ (១) ជាទូទៅ យើងមិនអាចរំពឹងថា ថៃអនុវត្តតាមសាលដីកាភ្លាមៗនោះទេ ព្រោះថៃមានតួអង្គនយោបាយច្រើន
ដូចជា រដ្ឋាភិបាល បក្សប្រឆាំង និងយោធា ហើយតួអង្គនីមួយៗមិនសូវជាមានជំហរដូចគ្នានោះឡើយ។
សេណារីយោ អាក្រក់បំផុតគឺការបន្តប្រើប្រាស់នយោបាយជាតិនិយមជ្រុលរបស់ អ្នកនយោបាយថៃដែលជាកត្តាចម្បងនាំយកភ្លើងជម្លោះផ្ទៃក្នុងរបស់
ថៃមកដុតបំផ្លាញតុចរចាដោយសន្តិវិធី។
ទាក់ទងនឹងសំណួរ (២) យើងត្រូវចងចាំថា ស្ទើរតែគ្រប់ប្រទេសទាំងអស់ក្នុងពិភពលោកសុទ្ធតែមានបញ្ហាជម្លោះ
ដែនអធិបតេយ្យ ហើយកម្រនឹងមានប្រទេសណាមួយអះអាងថា បានដោះស្រាយស្រេចបាច់ណាស់។
ហេតុដូច្នេះ ចម្លើយគឺគ្មានអ្វីក្រៅពីការបន្តចរចានោះឡើយ ហើយដើម្បីចរចាបានទាល់តែមានសន្តិភាពទាំងសងខាង។
នៅពេលដែលកម្ពុជាមានសង្រ្គាមស៊ីវិល ហើយថៃមានរដ្ឋប្រហារ
តើយើងនឹងអាចចរចាដូចម្តេចបាន? ទាក់ទងនឹងចំណុចនេះ យើងកុំភ្លេចថា
កម្ពុជាមិនដែលមានសន្តិភាពផ្ទៃក្នុងស្រួលបួល ដើម្បីចរចាបញ្ហាព្រំដែនជាមួយប្រទេសជិតខាងនោះឡើយ។
យើងទើបតែមានសន្តិភាពប្រមាណ ១ ទសវត្សរ៍តែប៉ុណ្ណោះ។ ដូច្នេះ ការរក្សាសន្តិភាព
គឺជាអាទិភាពចម្បងរបស់កម្ពុជា។
ក្នុងបរិបទបែបនេះ ទាំងកត្តាច្បាប់ ទាំងកត្តានយោបាយ
ការដែលអះអាងថា «សាលដីកានេះគឺជារង្វាន់របស់តុលាការអន្តរជាតិទៅឲ្យថៃ» គឺមិនអាចទទួលយកបានឡើយ៕
